استانداردهای حسابداری صورتهای مالی در تهیه و تنظیم گزارش‌های مالی شرکت‌ها استفاده می‌شوند و شامل خط مشی‌هایی هستند که هر حسابدار باید آنها را رعایت کند. صورتهای مالی در صورتی که بر اساس استانداردها تنظیم شوند، موجب رشد و پیشرفت شرکت شده و مزیت‌های قابل توجهی را به ارمغان می‌آورند. در این مقاله از سپیدار سیستم قصد داریم درباره استانداردهای صورتهای مالی حرف بزنیم.
صورتهای مالی چیست؟
صورتهای مالی شرکت‌ها شامل اطلاعاتی مثل سود‌و‌زیان، نتایج فعالیت‌های مالی مختلف و … می‌شوند که در دوره‌های زمانی خاص تهیه شده و در اختیار مراجع ذی‌ربط یا مدیران شرکت‌ها قرار می‌گیرند. در تهیه‌و‌تنظیم این داده‌ها باید استانداردها و قوانین مشخصی را در نظر گرفت چون اطلاعات مهمی درباره روند کاری شرکت و سوابق مالی آن ها در اختیارمان قرار می‌دهند.
صورتهای مالی به مدیران شرکت‌ها یک دید کلی درباره کسب‌و‌کارشان می‌دهد تا بتوانند تصمیمات کاری بهتری برای آینده بگیرند. کوچکترین انحراف در صورتهای مالی باعث می‌شود تا مدیران درک درستی از فعالیت‌های مالی شرکت نداشته و تصمیمات نامناسبی اخذ کنند. به همین دلیل باید حتماً این اطلاعات و گزارش‌ها بر اساس استانداردهایی مشخص تنظیم شوند. در غیر این صورت نه تنها باعث بروز اشتباه در تصمیمات شرکت‌ها می‌شوند بلکه مراجع مختلف مثل سازمان مالیاتی کشور هم گزارش مالی نادرست شرکت‌ها را رد می‌کنند.
انواع صورتهای مالی چیست؟
در صورتهای مالی، اطلاعات و عملکرد مالی شرکت‌ها به صورت طبقه‌بندی شده قرار می‌گیرند. صورتهای مالی شامل انواع مختلفی می‌شوند که در همه شرکت‌ها وجود دارند و حسابدارها باید به آنها توجه کنند. در ادامه 4 مورد از مهم‌ترین و اساسی‌ترین صورتهای مالی را برایتان لیست کرده و توضیح می‌دهیم:
ترازنامه
در ترازنامه وظایف مالی شرکت‌ها در بازه‌های زمانی مختلف مشخص می‌شود و در آن معمولاً لیست دارایی‌ها، لیست بدهی‌ها و سرمایه و سهام افراد شرکت قابل مشاهده‌اند. ترازنامه دید خوبی نسبت به روند فعالیت مجموعه به شما می‌دهند. دارایی‌ها همان اموال و منابع مالی، بدهی‌ها همان دارایی‌های افراد دیگر نزد شرکت هستند و حقوق سهام‌داران نیز هزینه‌هایی هستند که باید بابت کسانی پرداخت شود که دارایی‌هایشان را به شرکت وارد کرده‌اند. شما با ترازنامه‌ها می‌توانید از سود و زیان شرکت‌ها مطلع شوید.
صورت سود و زیان
در صورت سود و زیان اطلاعات کاملی درباره منافع یا زیان‌های یک مجموعه در یک بازه زمانی خاص وجود دارد. معمولاً صورت سود و زیان در بازه‌های زمانی ۳ماهه، ۶ماهه یا ۱ساله تنظیم شده و در اختیار مراجعه مربوطه قرار می‌گیرند. مجموعه‌هایی که میزان سود و زیان برایشان اهمیت زیادی دارد نیز معمولاً این گزارش را به صورت ماهانه تنظیم می‌کنند. سود و زیان شرکت‌ها به دو روش تنظیم می‌شوند که در ادامه درباره آنها حرف می‌زنیم:
- روش یک‌مرحله‌ای: در روش یک‌مرحله‌ای اول تمام درآمدها لیست و بررسی می‌شوند و بعد هم نوبت به جمع‌زدن و بررسی هزینه‌هاست. حال حسابدار اختلاف درآمدها و هزینه‌ها را بررسی می‌کند که اگر نتیجه مثبت بود یعنی شرکت سود کرده و اگر منفی بود یعنی شرکت دچار زیان شده است.
- روش دومرحله‌ای: در این روش نه تنها درآمدها و هزینه‌های عملی بررسی می‌شوند بلکه درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی هم محاسبه خواهند شد تا در نهایت با بررسی اختلاف این داده‌ها میزان سود و زیان شرکت‌ها مشخص شود.
صورت سود و زیان جامع
صورت سود و زیان جامع هم یکی دیگر از گزارش‌های مالی است که در تهیه و تنظیم آن حتماً باید استانداردهای حسابداری صورتهای مالی را در نظر بگیرید. طی این گزارش می‌توان متوجه شد که درآمدهای یک شرکت کم یا زیاد شده و همچنین می‌توان درباره هزینه‌های پرداختی یا غیر پرداختی هم اطلاعاتی به دست آورد. در این گزارش اطلاعات کامل‌تری به دست می‌آورید و بهتر می‌توانید میزان سود و زیان سازمان‌ها را متوجه شوید. در تهیه این گزارش حسابدارها علاوه بر استفاده از صورت سود و زیان از گزارش‌های دیگری که در رابطه با درآمدها و هزینه‌ها هستند نیز استفاده می‌کنند.
صورت جریان وجوه نقد
وجوه نقد معمولاً از کارهای اقتصادی شرکت‌ها و شیوه‌های مختلف سرمایه‌گذاری‌هایشان به دست می‌آید و میزان وجوه نقد همواره باید طبق یک گزارش مالی بررسی شود. شرکت‌ها با اوضاع فعالیت‌های اقتصادی مختلف مثل فعالیت‌های عملیاتی، تأمین مالی و … و روش‌های سرمایه‌گذاری مختلف مثل خریدوفروش منابع یا وام‌دادن به دیگران و دریافت اقساط وجوه نقدشان را تأمین می‌کنند.
استانداردهای حسابداری صورتهای مالی چیست؟
اما قبل از اینکه حسابدار صورتهای مالی یک شرکت را در اختیار مدیران مجموعه یا نهادهای نظارتی بگذارد، باید از تطبیق این صورتهای مالی با استانداردهای مختلف اطمینان پیدا کند. در ادامه به نکات مهم در تهیه گزارش‌های مالی می‌پردازیم و در موردشان حرف می‌زنیم:
تطابق صورتهای مالی با اصول حسابداری
11 اصل مختلف در حسابداری مثل اصل قوام، اصل هزینه، اصل نهاد اقتصادی، اصل افشای کامل و … وجود دارند که حسابدار در تهیه گزارش‌های مالی باید حتماً طبق این اصول پیش برود.
محرمانه بودن اطلاعات:
یکی از مهم‌ترین قوانینی که حسابداران در تهیه صورتهای مالی شرکت‌ها باید به آن توجه کنند محرمانه نگه‌داشتن اطلاعات مالی است. با افشای اطلاعات برای رقبا آنها ممکن است از این اطلاعات سود کرده و باعث ضرر و زیان شرکت شوند.
به‌کارگیری استانداردهای حسابداری رایج:
42 استاندارد حسابداری مختلف در کشور ایران وجود دارد و حسابداران باید تمامی استانداردهای مرتبط با صورتهای مالی را در تهیه گزارش‌ها رعایت کنند در غیر صورت اطلاعات مالی‌شان موثق نبوده و مراجع مختلف مثل سازمان مالیاتی کشور این گزارش‌ها را رد می‌کنند.
مهم‌ترین استانداردهای حسابداری صورتهای مالی کدام‌اند؟
حسابدار باید علاوه بر تسلط بر قوانین مالی مختلف مثل قانون تجارت، قانون مالیات‌های مستقیم و … به استانداردهای حسابداری پر کاربرد نیز برای تهیه صورتهای مالی مسلط باشد. استانداردهای حسابداری پرکاربرد در تهیه صورتهای مالی به شرح زیر است:
استاندارد شماره 1: نحوه ارائه صورتهای مالی
استاندارد حسابداری شماره 1، مبنای ارائه صورتهای مالی با مقاصد عمومی را مقرر می‌کند تا از قابل‌مقایسه بودن آن با صورتهای مالی دوره‌های قبل واحد تجاری و نیز با صورتهای مالی سایر واحدهای تجاری اطمینان حاصل شود. این استاندارد، الزامات کلی درباره ارائه صورتهای مالی، رهنمودهایی درباره ساختار و حداقل الزامات مربوط به محتوای آنها را تعیین می‌کند.
استاندارد شماره 2: صورت جریان‌های نقدی
اطلاعات مربوط به جریان‌های نقدی واحد تجاری، در فراهم‌آوردن مبنایی برای ارزیابی توانایی واحد تجاری در ایجاد نقد و معادل‌های نقد و نیازهای واحد تجاری در استفاده از جریان‌های نقدی مزبور، برای استفاده‌کنندگان صورتهای مالی مفید است. اتخاذ تصمیمات اقتصادی توسط استفاده‌کنندگان، مستلزم ارزیابی توانایی واحد تجاری در ایجاد نقد و معادل‌های نقد و زمان‌بندی و اطمینان از ایجاد آن است.
هدف از این استاندارد، تدوین الزاماتی برای ارائه اطلاعات درباره تغییرات تاریخی نقد و معادل‌های نقد واحد تجاری از طریق صورت جریان‌های نقدی است که در آن، جریان‌های نقدی هر دوره بر حسب فعالیت‌های عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی طبقه‌بندی می‌شود.
استاندارد شماره 34: رویه‌های حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات
هدف استاندارد حسابداری شماره 34، تجویز معیارهای انتخاب و تغییر رویه‌های حسابداری، و نیز نحوه عمل حسابداری و افشای تغییر در رویه‌های حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اصلاح اشتباهات است. هدف این استاندارد، بهبود مربوط بودن و قابلیت اتکای صورتهای مالی واحد تجاری، و قابلیت مقایسه صورتهای مالی در طول زمان و با صورتهای مالی سایر واحدهای تجاری است.
استاندارد شماره 22: گزارشگری مالی میان‌دوره‌ای
هدف استاندارد حسابداری شماره 22 تعیین حداقل محتوای گزارش مالی میان‌دوره‌ای و تعیین اصول شناخت و اندازه‌گیری قابل‌اعمال در تهیه صورتهای مالی کامل یا فشرده میان‌دوره‌ای است. گزارش مالی میان‌دوره‌ای به‌موقع و قابل‌اتکا، اطلاعات مفیدی در رابطه با توان کسب سود و ایجاد جریان‌های نقدی، شرایط مالی و نقدینگی واحد تجاری برای سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده‌کنندگان فراهم می‌آورد.
استاندارد شماره 37: ابزارهای مالی، افشا
هدف استاندارد حسابداری شماره 37، الزام واحدهای تجاری به افشای اطلاعاتی در صورتهای مالی است تا استفاده‌کنندگان بتوانند موارد زیر را ارزیابی کنند:
الف. اهمیت ابزارهای مالی برای وضعیت مالی واحد تجاری؛
ب. ماهیت و میزان ریسک‌های ناشی از ابزارهای مالی که واحد تجاری طی دوره و در پایان دوره گزارشگری در معرض آنها قرار دارد و نحوه مدیریت این ریسک‌ها توسط واحد تجاری.
ایجاد گزارش‌های مالی برای تداوم شرکت‌ها
حسابداران در بازه‌های زمانی مختلف صورتهای مالی را تنظیم می‌کنند تا باعث رشد و تداوم شرکت‌ها شوند. اگر اطلاعاتی که در صورتهای مالی درج می‌شود فایده‌ای برای شرکت‌ها نداشته باشد، عملاً هیچ سودی نداشته و ناکارآمد خواهند بود. پس هدف حسابدار در تهیه گزارش‌های مالی باید برنامه‌ریزی برای پیشرفت شرکت باشد.
سخن آخر
در این مطلب به طور کامل درباره گزارش‌های مالی و استانداردهای حسابداری صورتهای مالی حرف زدیم. اگر شما حسابدار هستید، باید تمامی قوانین و ضوابط استانداردهای حسابداری را در تهیه گزارش‌ها رعایت کنید در غیر این صورت گزارش‌های شما برای شرکت‌ها ناکارآمد خواهند بود. با اطلاع از اصول حسابداری، استانداردهای رایج، قوانین مالی و محاسباتی و شرایط کلی تهیه گزارش‌های مالی می‌توانید همواره صورتهای مالی را در بازه‌های زمانی مشخص به طور کامل و بدون نقص تنظیم و در اختیار مدیران یا نهادهای نظارتی قرار دهید.
سوالات متداول
استانداردهای حسابداری صورتهای مالی چیست؟
قبل از اینکه حسابدار صورتهای مالی یک شرکت را در اختیار مدیران مجموعه یا نهادهای نظارتی بگذارد، باید از تطبیق این صورتهای مالی با استانداردهای صورت های مالی اطمینان پیدا کند.
مهم‌ترین استانداردهای حسابداری صورتهای مالی کدام‌اند؟
حسابدار باید علاوه بر تسلط بر قوانین مالی مختلف مثل قانون تجارت، قانون مالیات‌های مستقیم و … به استانداردهای حسابداری پر کاربرد مانند استانداردهای شماره 1،2،34،22،37 برای تهیه صورتهای مالی مسلط باشد.