حسابرسان با بررسی صورت‌های مالی به دنبال این هستند که درستی تهیه و ارائه آنها را تشخیص دهند. در ضمن آنها در ارتباط با کلیه جنبه‌های با اهمیت در انطباق با اصول متداول حسابداری، اظهارنظر می‌کنند.
نظراتی که حسابرسان در ارتباط با صورت‌های مالی ارائه می‌کنند، سبب افزایش اعتبار آنها می‌شود. البته ناگفته نماند که عواملی مثل قضاوت، استفاده از نمونه‌گیری در رسیدگی‌ها، محدودیت‌های ذاتی سیستم‌های حسابداری و کنترل‌های داخلی موجب می‌شود که دستیابی به اطمینان مطلق در حسابرسی ممکن نشود و همیشه جای اما و اگرها در گزارش‌ها وجود دارد. پس ما در حسابرسی، به دنبال ۲ موضوع هستیم. یکی ارزیابی مطلوب رویه‌های حسابداری و دیگری، راستی‌آزمایی برآوردهای حسابداری انجام شده و کلیت صورت‌های مالی.
شاید در این قسمت نیاز باشد تا قبل از هر چیزی مراحل حسابرسی را بیشتر توضیح دهیم:
- کسب شناخت کافی از ساختار کنترل داخلی شرکت
- برآورد اولیه احتمال خطر کنترل و طراحی آزمون‌های اضافی (رعایت روش‌ها یا کنترل ها)
- انجام آزمون‌های اضافی در رعایت روش‌ها یا کنترل‌ها
- برآورد مجدد احتمال خطر کنترل (ثانویه) و طراحی آزمون‌های محتوا
- انجام آزمون‌های محتوا
- صدور گزارش حسابرس
چهار مرحله اول بحث ارزیابی ساختار کنترل‌های داخلی شرکت است که در حسابرسی فنی مدنظر قرار می‌گیرد و دو مورد بحث حسابرسی نهایی و اثباتی است .
اظهارنظر گزارش حسابرس
بند اظهارنظر گزارش حسابرس حاوی نظر صریح حسابرس در این باره است که آیا صورت‌های مالی، از تمام جنبه‌های بااهمیت طبق استاندارهای حسابداری به نحوه مطلوب ارائه شده است یا خیر. به‌طورکلی اظهارنظر حسابرسی به چهار دسته تقسیم می‌شود:
1. اظهارنظر مقبول
اگر حسابرس در بررسی صورت‌های مالی به این نتیجه برسد که گزارش‌ها از تمامی جنبه‌های بااهمیت طبق استانداردهای حسابداری تهیه شده و به نحوی مناسب ارائه شده است، نظر مقبول خود را ارائه می‌نماید. در واقع اظهارنظر مقبول زمانی ارائه می‌شود که حسابرس به یقین رسیده که صورت مالی موردنظر عاری از تحریف‌های تعیین‌کننده و بااهمیت است. نظر مقبول به طور ضمنی بیانگر آن است که هرگونه تغییر در اصول حسابداری یا در روش‌های کاربرد این اصول و آثار آنها به نحوی مناسب تعیین و در صورت‌های مالی درج و یا افشا شده است.
2. اظهارنظر مشروط
اظهارنظر مشروط هم یکی دیگر از مدل‌های اظهارنظر حسابرسان است. مشروط یکی از مدل‌های اظهارنظر مقبول است؛ اما تفاوت‌هایی دارد. این نوع اظهارنظر، در مواردی ارائه می‌شود که موارد بااهمیت ولی غیراساسی در عدم رعایت استانداردهای حسابداری توسط واحد رسیدگی و یا محدودیت در رسیدگی وجود داشته باشد.
در مواردی که تحریف صورت‌های مالی و محدودیت در رسیدگی در مجموع و یا به‌تنهایی دارای اثر بااهمیت ولی غیراساسی بر صورت مالی باشد گزارش حسابرس به‌صورت مشروط خواهد بود. گزارش مشروط یک نوع اظهارنظر مقبول است؛ اما به‌استثنای مواردی که در بندهای مبانی تعدیل اظهارنظر بنا به دلایل فوق ذکر گردیده و در بند اظهارنظر نیز استثنا شده باشد.
3. اظهارنظر مردود یا منفی یا رد
اما اظهارنظر مردود یا منفی در چه زمانی ارائه می‌شود؟ در صورت عدم رعایت موارد اساسی در رعایت استانداردهای حسابداری توسط واحد رسیدگی، حسابرس نظر مردود اظهار می‌نماید. اگر حسابرس به شواهدی دست پیدا کند که تحریف‌ها به‌تنهایی یا در مجموع نسبت به صورت‌های مالی بااهمیت و فراگیر است و مطلوبیت کلی صورت مالی را مخدوش می‌کند، گزارش خود را به شکل مردود اعلام خواهد کرد.
4. عدم اظهارنظر
عدم اظهارنظر در زمانی ارائه می‌شود که محدودیت اساسی در دامنه رسیدگی و یا ابهام اساسی نسبت به صورت‌های مالی وجود داشته باشد.
سخن پایانی
در مباحث حسابرسی معمولاً نقاط مبهم بسیاری وجود دارد. به همین منظور قسمتی را در وبلاگ سپیدار بابت ارائه مباحث مرتبط با حسابرسی قرار داده‌ایم تا شما با مطالعه بیشتر بتوانید تسلط بیشتری بر مطالب داشته باشید. همچنین درصورتی‌که سؤال یا پیشنهاد خاصی دارید حتماً آنها را در قسمت دیدگاه با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
اظهارنظر حسابرسی به چند دسته تقسم می‌شود؟
- اظهارنظر مقبول
- اظهارنظر مشروط
- اظهارنظر مردود یا منفی یا رد
- عدم اظهارنظر
اظهارنظر حسابرسی چیست؟
اظهارنظر حسابرسی ، راهکار شرکت ها برای فهم وضعیت مدیریت اجرایی، عملیاتی و مالی به منظور تحقق اهداف از پیش تعیین شده و راستی آزمایی فعالیت ها از دیدگاه یک ناظر حقوقی قانونی اعتباردهی شده مستقل است.