مغایرت‌گیری به زبان ساده به معنی مقایسه بین مانده بانک طبق دفاتر شرکت و صورت‌حساب بانک است و به ما اجازه می‌دهد که بتوانیم مغایرت‌هایی که وجود دارد را شناسایی کنیم. این موضوع به‌اندازه‌ای اهمیت دارد که در زمان رسیدگی مالیاتی، شخص حقوقی باید برای حساب‌های بانکی متعلق به شرکت به ممیز رسیدگی‌کننده به پرونده مالیاتی، صورت مغایرت بانکی ارائه دهد.
چه زمانی مغایرت بانکی پیش می‌آید؟
برای اینکه بدانیم علت به‌وجودآمدن مغایرت بانکی چیست باید یک جدول T ساده را بررسی کنیم. در جدول شماره یک می‌بینید که واریزی بانک در دفاتر شرکت به‌عنوان بدهکار در این جدول ثبت شده و برداشت از حساب بانکی در قسمت بستانکار ثبت می‌شود.
حالا به جدول T شماره دو نگاه کنید. جدول شماره دو نحوه ثبت‌های حسابداری در صورت‌حساب ارسالی بانک را نشان می‌دهد. ثبت‌هایی که در این جدول انجام می‌شوند قرینه ثبت‌هایی هستند که در دفاتر شرکت انجام می‌شدند؛ بنابراین، برداشت از حساب بانکی به‌عنوان بدهکار ثبت می‌شود و واریزی‌ها را در قسمت بستانکار ثبت می‌کنیم.
حالا می‌توانیم به سؤالی که در ابتدای این بخش پرسیدیم، پاسخ بدهیم. مغایرت بانکی در دو حالت زیر پیش می‌آید:
- وقتی که ستون سمت چپ جدول شماره یک با ستون سمت راست جدول شماره دو از نظر تعدد یا مقدار یکسان نباشد.
- وقتی که ستون سمت راست جدول شماره یک با ستون سمت چپ جدول شماره دو از نظر تعدد یا مقدار یکسان نباشد.
بنابراین، هدف هر حسابدار یا مدیر مالی در مغایرت‌گیری باید حصول اطمینان از این باشد که هیچ‌کدام از دو حالت بالا اتفاق نیفتاده باشد و در صورت مشاهده هر یک از این موارد باید اقدامات لازم را برای شناسایی و تصحیح اشتباهی که رخ داده است انجام دهد. برای اینکه نسبت به عدم وجود مغایرت مطمئن بشویم باید صورت مغایرت بانکی تهیه کنیم. در ادامه این مقاله خواهیم دید که صورت مغایرت بانکی در حسابداری چیست.
صورت مغایرت بانکی در حسابداری
صورت مغایرت بانکی لیستی از حساب‌های بانکی شرکت و تراکنش‌های مربوط به آنها است. هدف اصلی از تهیه این لیست، شناسایی مغایرت‌های موجود بین صورت‌حساب ارسالی بانک و حساب بانک در دفاتر شرکت است. این مقایسه از دو جنبه انجام می‌شود. اول اینکه تعداد تراکنش‌هایی که در صورت‌حساب بانک نشان داده می‌شود باید با تعداد تراکنش‌هایی که در دفاتر حسابداری ثبت شده است برابر باشند. از طرف دیگر، مبلغ این تراکنش‌ها نیز باید بررسی شود. یعنی مبلغ هر تراکنشی که در صورت‌حساب ارسالی بانک ثبت شده است باید برابر با مبلغ ثبت شده در دفتر حسابداری باشد.
چه مواردی باعث ایجاد مغایرت بانکی می‌شوند؟
دلایل زیادی وجود دارند که می‌توانند باعث ایجاد مغایرت بانکی شوند. ما در اینجا سعی می‌کنیم که به مهم‌ترین دلایلی که باعث بروز اشتباه و نتیجتاً مغایرت بین صورت‌حساب ارسالی بانک و ثبت‌های دفاتر حسابداری می‌شوند اشاره کنیم:
- عدم ارائه چک صادر شده برای ذی‌نفع به بانک تا تاریخ دریافت صورت‌حساب
- وصول وجه چک یا سفته ارائه شده به بانک و عدم ارسال اعلامیه بستانکار از سمت بانک
- برداشت کارمزد از سمت بانک و عدم صدور اعلامیه بدهکار
- واریز وجه نقد به‌حساب شرکت در پایان وقت اداری و عدم ثبت آن به‌عنوان حساب دریافتنی از بانک
- بروز اشتباهات فردی در ثبت حسابداری از سمت بانک
- اشتباه در ثبت‌های حسابداری فیش‌های واریزی و چک‌های صادره از سمت حسابدار مجموعه
چه روش‌هایی برای مغایرت‌گیری بانکی وجود دارد؟
به‌صورت کلی سه روش اصلی برای مغایرت‌گیری بانکی وجود دارند که هرکدام از آنها فرایندهای متفاوتی را شامل می‌شوند. هرکدام از این روش‌ها را به‌صورت کوتاه در قسمت پایین توضیح می‌دهیم.
روش مبنا قراردادن مانده دفاتر شرکت
در این روش برای تهیه صورت مغایرت بانکی با انجام برخی تعدیلات از مانده بانک طبق صورت‌حساب بانکی به مانده بانک بر اساس دفاتر حسابداری شرکت می‌رسیم.
روش مبنا قراردادن مانده صورت‌حساب بانک
در این روش حسابدار برای تهیه صورت مغایرت، با انجام برخی تعدیلات از مانده بانک بر اساس دفاتر حسابداری شرکت، به مانده بانک بر اساس صورت‌حساب بانک می‌رسد.
روش مبنا قراردادن مانده واقعی شرکت
در این روش نیز حسابدار برای تهیه صورت مغایرت بانکی از مانده بانک طبق دفاتر و طبق صورت‌حساب‌های بانکی، مانده واقعی را به دست می‌آورد.
برای مطالعه بیشتر درباره مراحل تهیه صورت مغایرت بانکی می‌توانید به مقاله “همه چیز در مورد صورت مغایرت بانکی” رجوع کنید.
چطور صورت مغایرت بانکی تهیه کنیم؟
علی‌رغم اینکه بعضی از شرکت‌های کوچک هنوز از روش دستی برای تهیه صورت مغایرت استفاده می‌کنند، اما می‌توانیم بگوییم که این روش به میزان زیادی در اکثر شرکت‌ها منسوخ شده است. در حال حاضر باتوجه‌به اینکه عموم شرکت‌ها از نرم‌افزارهای حسابداری برای مدیریت حساب‌های خودشان استفاده می‌کنند، همه ثبت‌هایی که در مورد حساب‌های بانکی در دفاتر حسابداری انجام می‌شود در سیستم حسابداری موجود است. اما اطلاعاتی که در صورت‌حساب بانک موجود است را حسابدار باید وارد نرم‌افزار کند تا سیستم حسابداری به‌صورت خودکار صورت مغایرت بانکی را ارائه دهد.
اگر تعداد تراکنش‌های کمی در ماه داشته باشید می‌توانید هر یک از تراکنش‌ها را به‌صورت دستی وارد سیستم کنید. اما معمولاً تعداد تراکنش‌های شرکت‌ها بسیار زیاد است که در این صورت باید فایل اکسل صورت‌حساب را از بانک دریافت کنید و در سیستم حسابداری به‌صورت یکجا و در چند ثانیه تعریف کنید. در این مقاله نحوه مغایرت‌گیری با نرم افزار حسابداری سپیدار را به شما آموزش می‌دهیم.
نحوه مغایرت‌گیری بانکی در سپیدار
برای مغایرت‌گیری در نرم‌افزار سپیدار باید از سیستم دریافت و پرداخت سپیدار استفاده کنید. در ادامه به‌صورت مرحله‌به‌مرحله نحوه مغایرت‌گیری بانکی در نرم‌افزار سپیدار را به شما آموزش می‌دهیم.
1- در سمت راست بر روی گزینه دریافت و پرداخت کلیک کنید:
2- درصورتی‌که می‌خواهید تراکنش‌های بانکی را به‌صورت دستی در سیستم وارد کنید، باید در فرم زیر اطلاعات موردنظر را وارد کنید و در صورت نیاز، خروجی اکسل از سیستم بگیرید:
3- درصورتی‌که فایل صورت‌حساب را از بانک دریافت کرده‌اید می‌توانید این فایل را به‌صورت یکجا وارد سیستم کنید. برای این کار در قسمت بالای فرم بر روی آیکون اکسل کلیک کنید:
فایل اکسل موردنظر را انتخاب کنید:
تا این مرحله شما توانستید صورت حسابی که بانک به شما ارائه کرده را وارد نرم‌افزار سپیدار کنید. از مرحله بعدی، مغایرت‌گیری آغاز می‌شود.
4- در سمت راست که انواع عملیات دریافت و پرداخت تعریف شده است بر روی گزینه مغایرت بانکی جدید کلیک کنید تا بتوانید فرایند مغایرت‌گیری را آغاز کنید.
5- در فرم جدید که باز می‌شود صورت‌حساب و حساب بانکی را در بالای صفحه انتخاب کنید. سپس با انتخاب روش پاس‌شدن که به دو حالت “شماره و مبلغ” و “فقط مبلغ” می‌تواند باشد، بر روی دکمه شروع کلیک کنید تا مغایرت‌گیری بانکی انجام شود. همان‌طور که می‌بینید مبالغی که در صورت‌حساب بانکی در ستون بدهکاری نشان داده شده‌اند در مانده دفاتر در ستون بستانکار قرار می‌گیرند.
به یاد داشته باشید که در قسم بالای این فرم و با کلیک بر روی زبانه “نمایش” می‌توانید نحوه نمایش اطلاعات را نیز مشخص کنید. این یعنی می‌توانید انتخاب کنید که فقط اقلام پاس شده، اقلام پاس نشده و یا همه موارد نمایش داده شوند:
پس از کلیک بر روی دکمه شروع می‌توانید جدول زیر را مشاهده کنید که در این جدول مغایرت‌ها نشان داده می‌شوند. همان‌طور که می‌بینید در مثال زیر دو مورد مغایرت بین صورت‌حساب ارسالی بانک و دفاتر شرکت شناسایی شده است:
سؤالات متداول
برای مغایرت‌گیری بانکی چه مواردی باید بررسی شود؟
اول اینکه تعداد تراکنش‌هایی که در صورت‌حساب بانک نشان داده می‌شود باید با تعداد تراکنش‌هایی که در دفاتر حسابداری ثبت شده است برابر باشند. از طرف دیگر، مبلغ این تراکنش‌ها نیز باید بررسی شود. یعنی مبلغ هر تراکنشی که در صورت‌حساب ارسالی بانک ثبت شده است باید برابر با مبلغ ثبت شده در دفتر حسابداری باشد.
مهم‌ترین دلایل مغایرت بانکی چیست؟
دلایل زیر را می‌توان مهم‌ترین علت‌های به‌وجودآمدن مغایرت بانکی دانست:
- عدم ارائه چک صادر شده برای ذی‌نفع به بانک تا تاریخ دریافت صورت‌حساب
- وصول وجه چک یا سفته ارائه شده به بانک و عدم ارسال اعلامیه بستانکار از سمت بانک
- برداشت کارمزد از سمت بانک و عدم صدور اعلامیه بدهکار
- واریز وجه نقد به‌حساب شرکت در پایان وقت اداری و عدم ثبت آن به‌عنوان حساب دریافتنی از بانک
- بروز اشتباهات فردی در ثبت حسابداری از سمت بانک
سه روش اصلی برای مغایرت‌گیری بانکی کدام‌ها هستند؟
- مبنا قراردادن مانده دفاتر شرکت
- مبنا قراردادن مانده صورت‌حساب بانک
- مبنا قراردادن مانده واقعی شرکت
آیا با نرم‌افزار سپیدار می‌توان صورت مغایرت بانکی گرفت؟
بله. برای مغایرت‌گیری در نرم‌افزار سپیدار باید از سیستم دریافت و پرداخت سپیدار استفاده کنید. برای مغایرت‌گیری در نرم‌افزار سپیدار می‌توانید هم به‌صورت دستی تراکنش‌های بانکی را وارد سیستم کنید و هم می‌توانید فایل اکسل صورت‌حساب بانکی را به‌صورت یک جا وارد سیستم کنید تا فرایند مغایرت‌گیری به‌سرعت انجام شود.