حق سنوات چیست؟ راهنمای جامع حق سنوات در قانون کار 1403

سنوات پایان خدمت یا اصطلاحاً حق سنوات (به انگلیسی: severance pay) یکی از مزایای اجباری است که کارفرما در هر حالت موظف به پرداخت آن به کارگر است. معنی حق سنوات یا پاداش پایان خدمت مبلغی است که کارگر هنگام فراغت از کار از قبیل بازنشستگی، ازکارافتادگی، فوت، استعفا و موارد خاص دیگری دریافت می‌کند و میزان آن معادل یک ماه آخرین مزد ثابت دریافتی کارگر است.

نحوه محاسبه سنوات کمی پیچیدگی دارد که باید فرمول‌های خاصی را بدانید.

از‌همین‌رو، در این مقاله کلیه نکات قانونی مرتبط با حق سنوات را بررسی خواهیم کرد. هم‌چنین به سوالات شما از جمله «حق سنوات چگونه محاسبه می‌شود» و «سنوات چیست» پاسخ می‌دهیم.

حق سنوات؛ بحث داغ کارگر و کارفرما

با نزدیک‌شدن به روزهای پایانی سال یکی از مهم‌ترین موارد کارمندان، کارگران و صاحبان کسب‌وکار پرداخت عیدی و سنوات است و این موارد کاملاً با توجه به پایه حقوق در نظر گرفته‌شده برای افراد، تعیین و پرداخت می‌شود.

معمولا واحد حسابداری سازمان‌ها در پایان سال شلوغ‌تر از همیشه است و حسابدارها بیشتر از همیشه در این زمان به سراغ استفاده از نرم افزار مالی و حسابداری می‌روند. اما قانون وزارت کار درباره حق سنوات چه می‌گوید؟

بررسی قانون وزارت کار؛ حق سنوات چیست؟

کلیه کارگاه‌ها و مجموعه‌های خصوصی موظف‌اند به هر یک از کارگران خود نسبت به یک سال کار عیدی و پاداش پرداخت کنند. مبلغ پرداختی به هرکدام از کارمندان و کارگران نباید از معادل نود روز مزد روزانه قانونی بیشتر شود.

در ماده 21 قانون کار رسمی ایران ذکر شده است که « سنوات، مزایای پایان کار، حق سنوات و یا مزایای پایان خدمت، مبلغی معادل یک ماه آخرین حقوق دریافتی (تمام مزد ثابت دریافتی در ماه) است» که کارفرما باید به کارگران خود پرداخت کند.

سنوات یا مزایای پایان کار، باید با خاتمه یا فسخ قرارداد کار، به کارگر پرداخت شود. این مبلغ به افرادی که کمتر از یک سال در مجموعه مشغول به کار هستند نیز به نسبت مدت کارکردشان تعلق می‌گیرد که پرداخت آن در زمان خروج از شرکت، انجام می‌شود.

توجه داشته باشید که 9 روز از مانده مرخصی هر سال به سنوات سال بعد اضافه می‌شود که محاسبه روزهای کارکرد و مرخصی از طریق نرم افزار حضور و غیاب انجام می‌شود.

حق سنوات به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

در پاسخ به سوال «سنوات به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟» باید گفت که سنوات یا همان حق سنوات یکی از مزایای اجباری است که در هر شرایطی باید توسط کارفرما پرداخت شود. یک باور غلط که در مورد سنوات وجود دارد، حذف شدن سنوات در صورت ترک کار است.

برای مثال اگر کارگری کار خود را ترک کند سنوات به وی تعلق نمی‌گیرد؛ در صورتی که این‌طور نیست و باید محاسبه سنوات انجام شود. حتی اگر چنین بندی در قرارداد ذکر شده باشد، غیر قانونی است و برای کارفرما جریمه‌های سنگینی به همراه خواهد داشت.

آیا سنوات به کمتر از یک سال تعلق می‌گیرد؟

یکی از سوال‌های همیشگی کارمندان و کارگران، تعلق گرفتن سنوات در صورت همکاری زیر 1 سال است. توجه داشته باشید که در هر صورت و با هر مدت کاری، کارفرمایان موظف به پرداخت حق سنوات هستند.

بنابراین در هر صورت و با هر شرایطی کارفرما باید نسبت به محاسبه سنوات اقدام کند و بر اساس پایه سنوات حق کارمند یا کارگر را پرداخت کند.

سنوات سال 1403؛ فرمول محاسبه سنوات و مرخصی

برای محاسبه سنوات سال 1403 حقوق پایه فرد ضرب در تعداد روزهای کارکرد طی 365 روز می‌شود و عدد بدست آمده بر 365 تقسیم می‌شود؛ عدد نتیجه میزان سنوات سال شما خواهد بود.

توجه داشته باشید که نحوه محاسبه سنوات کارگران نیز به همین‌صورت انجام می‌شود. حال اگر فرد از سال‌های قبل نیز سنوات داشته باشد، مبلغ سنوات سال‌های قبل به مبلغ سنوات سال 1403 افزوده شده و در زمان پایان کار به فرد پرداخت می‌شود.

توجه داشته باشید حق سنواتی که در سال 1403 پرداخت می‌شود، در واقع حق سنوات سال 1402 است که محاسبه شده و در حال حاضر پرداخت می‌شود. نحوه محاسبه سنوات کارگران با فرمول زیر انجام می‌شود:

درصورتی‌که تعداد روزهای کارکرد فرد مشخص باشد، فرمول سنوات «سنوات= ((مزد ثابت روزانه * 30)/365) * تعداد روزهای کارکرد» در نظر گرفته می‌شود.

توجه داشته باشید که فرمول محاسبه سنوات در کلیه سال‌ها یکسان است. اما در قانون عیدی و سنوات 1403 تغییراتی ایجاد شده است.

افرادی که یک سال سابقه در همان مجموعه دارند، روزانه مبلغ 7 هزار تومان به‌عنوان پایه سنوات محاسبه می‌شود. این رقم مجموعا  در هر ماه نزدیک به 210 هزار تومان می‌شود که روی فیش حقوقی ذکر خواهد شد.

نحوه محاسبه سنوات سال 1403 با مثال

حق سنوات یک برابر حقوق پایه فرد است؛ بنابراین در سال 1403 که مبلغ حقوق پایه 71,661,840 ریال است، مبلغ حقوق پایه در کارکرد سال فرد ضرب می‌شود.

عدد به دست آمده بر 365 (تعداد روزهای سال) تقسیم خواهد شد که مبلغ نهایی، به‌عنوان حق سنوات یک سال فرد پرداخت خواهد شد. ناگفته نماند که حق اولاد، حق مسکن و خواروبار، به‌صورت مجزا از حق سنوات محاسبه می‌شوند.

زمان خاتمه قرارداد کار و پرداخت سنوات توسط کارفرما

زمانی که فردی به‌ هر دلیلی تصمیم به پایان کار داشته باشد، بازنشسته شود یا به دلیل از کارافتادگی نیاز به ترک کار باشد، باید محاسبه سنوات انجام شود. در جدول زیر، همه‌ چیز درباره حقوق و دستمزد برای پرداخت  سنوات بررسی شده است.

شرایط	نحوه محاسبه حق سنوات	اقدامات لازم
اخراج موجه	بر اساس آخرین حقوق و مدت خدمت	ارائه دلیل موجه برای اخراج
ازکارافتادگی کلی	بر اساس کلیه حقوق دریافتی	ارائه گواهی پزشکی
بازنشستگی	بر اساس آخرین حقوق و کل مدت خدمت	ارائه درخواست بازنشستگی
پایان کار در قراردادهای معین	بر اساس مدت قرارداد و حقوق دریافتی	تکمیل دوره قرارداد
استعفای کارگر	محاسبه ممکن است متفاوت باشد	ارائه نامه استعفا
فوت بیمه‌شده	پرداخت به وراث بر اساس حقوق و خدمت	ارائه گواهی فوت و اسناد وراثت
فسخ قرارداد مطابق متن قرارداد	بر اساس شرایط مندرج در قرارداد	رعایت بندهای قراردادی مربوط به فسخ

در پاسخ به سوال «سنوات چگونه محاسبه میشود» باید گفت سنوات هر فرد نسبت به شرایط او پرداخت و محاسبه خواهد شد.

اما به‌صورت کلی یک فرمول یکسان برای محاسبه روزهای کارکرد در طول یکسال و میزان سنوات آن وجود دارد. اگر علاوه‌بر سنوات، نیاز به اطلاعات بیشتری در مورد محاسبه بیمه و ارتباط آن با سنوات دارید، توصیه می‌کنیم مقاله «نحوه محاسبه بیمه تامین اجتماعی» را مطالعه کنید.

پایه سنوات چیست؟ تفاوت پایه سنوات و حق سنوات

در پاسخ به سوال «پایه سنوات چیست؟» باید گفت پایه سنوات برای کارگاه‌هایی است که طرح طبقه‌بندی مشاغل دارند، در این صورت پایه سنوات به حداقل حقوق آن‌ها اضافه می‌شود.

این مبلغ از طرف شورای عالی کار و به‌عنوان جبران کمبود حقوق کارگران با حداقل دستمزد داده می‌شود. در ابتدای سال 1370 قانون پایه سنوات در مجلس مطرح و بررسی شد.

طبق این قانون، کارگران رسمی یا غیررسمی که قرارداد رسمی دارند یا ندارد مشمول قانون پایه سنوات می‌شوند.

یکی از معضل‌های کارگران فرق بین قراردادهای رسمی و قراردادهای غیر رسمی است که مطابق با بخشنامه‌ای سال 1392 وزارت کار، نوع قرارداد هیچ‌ تفاوتی برای پرداخت سنوات ایجاد نمی‌کند.

توجه داشته باشید کارگرانی که تسویه‌حساب کرده‌اند و کارگرانی که تسویه‌حساب نکرده‌اند نیز مشمول پایه سنوات می‌شوند؛ حتی اگر فاصله‌ای بین کارکرد آن کارگران در کارگاه وجود داشته باشد.

هم‌چنین کارگاه‌هایی که دارای طرح طبقه‌بندی مشاغل هستند بر اساس فرمول مشخص‌شده در بخشنامه دستمزدی وزارت کار پایه سنواتی برای آن‌ها واریز می‌شود.

اما در‌صورت نداشتن طرح بندی مشاغل، به‌شرط آنکه نیروی کار دارای سابقه یک‌ساله در آن کارگاه باشند مشمول حق سنوات خواهند شد.

حق سنوات یا مزایای پایان کار به ازای هرسال کارکرد معادل یک ماه حقوق است که در پایان کار و یا زمان قطع همکاری به کارگران پرداخت می‌شود.

پایه سنوات به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

طی بخشنامه‌ای که در سال ۹۲ توسط وزارت کار به کارگاه‌ها و کارخانه‌ها فرستاده شد کارفرمایان نباید تفاوتی بین کارگران رسمی و غیر رسمی قائل شوند و پایه سنوات باید به هر دو گروه از کارگران تعلق گیرد.

برخی از افراد اعلام می‌کنند که پایه سنوات فقط به حداقل‌بگیران تعلق می‌گیرد، اما این موضوع کاملا اشتباه است.

کلیه کارگران مشمول قانون کار که سال اول خود را به پایان رسانده‌اند از سال دوم مشمول پایه سنوات می‌شوند.

هم‌چنین در خصوص محاسبه پایه سنوات و در پاسخ به سوال «حق سنوات چگونه محاسبه میشود» اعلام می‌شود که کارفرما می‌تواند پایه سنوات را هر ماه، پایان قرارداد یا در پایان سال یکجا پرداخت کند.

اما این روش نیز اشتباه است و پایه سنوات می‌بایست هر ماه توسط کارفرما به پایه حقوق اضافه و پرداخت شود؛ چون که پایه سنوات جزئی از حقوق پایه محسوب می‌شود پس بنابراین باید به صورت ماهیانه و منظم پرداخت شود.

جدول تصاعدی مزد؛ از سال 1931 تا سال 1402

قانون پرداخت پایه سنوات از سال ۹۲ تغییر کرد که جدول مستقلی باتوجه‌به شمول قسمت پایه سنوات بخشنامه مزد ۹۲ به سابقه سال ۹۱، برای این سال‌ها تهیه شده است. هم‌‌چنین این جدول خوانایی بهتری نسبت به جدول تصاعدی ۳۰ساله دارد.

کلیه اطلاعات این جدول در مورد حق سنوات کاملا به‌روز بوده و از جدول تصاعدی 30 ساله دقیق‌تر است.

سنوات ارفاقی چیست؟

سنواتی که با مجوز مراجع ذی‌صلاح به مدت خدمت کارمندان در صندوق بازنشستگی کشوری اضافه می‌شود و حسب مورد پس از پرداخت کسور یا بدون پرداخت کسور در تعیین حقوق بازنشستگی و وظیفه آنان محاسبه می‌شود را سنوات ارفاقی می‌نامند.

این سنوات ارفاقی شامل افرادی مثل جانبازان، معلولان، آزادگان و اسراء، متصدیان مشاغل سخت و زیان‌آور و بازنشستگان آموزش و پرورش کودکان استثنایی و… می‌شود.

شرایط بازخرید حق سنوات کارمندان و کارگران

کلیه شاغلان رسمی و غیررسمی در اداره‌های دولتی و سایر کارگاه‌ها، می‌توانند به‌صورت کتبی درخواست بازخرید سنوات را ارائه کنند.

ممکن است فردی به علت استعفا یا ازکارافتادگی این مبلغ را زودتر از زمان مقرر، طلب کند. در این صورت کارفرما موظف است تا به ازای هرسال سابقه کار، معادل یک ماه از آخرین حقوق کارگر را به او پرداخت کند.

بخشنامه شورای عالی کار در مورد پایه سنوات

کلیه موارد مورد نیاز در مورد حق سنوات، پرداخت حق سنوات و پایه حق سنوات را بررسی کردیم. اما در بخشنامه شورای عالی کار، نکاتی در مورد بخشنامه ذکر شده است که به شرح زیر است:

• پایه سنوات شامل دانشجویان و دانش‌آموزانی که مشاغل تابستانی دارند نمی‌شود.
• پایه سنوات با سنوات خدمت (پاداش پایان کار) متفاوت است. هم‌چنین طبق ماده ۲۴ کارفرما موظف است معادل آخرین حقوق کارگر را به‌عنوان پایان کار به وی بپردازد.
• در سال 1403 میزان پایه‌ی سنوات 70,000 ریال است که به صورت روزانه به حساب کارگران منظور شده و در پایان سال پرداخت می‌شود.
• تعویض کارفرما ربطی به سنوات ندارد و کارفرمای جدید نیز موظف است سنوات کارگرانی را که یک سال است مشغول به کارند بپردازد.
• به کارگران فصلی نیز با‌توجه‌به میزان کارکردشان سنوات تعلق می‌گیرد. برای محاسبه این میزان سنوات باید به تبصره‌های سنوات کارگران فصلی مراجعه کنید.
• توجه داشته باشید اگر 1403 چهارمین سال کار یک فرد در مجموعه‌ای باشد؛ علاوه بر پایه سنوات این سال، مبلغ سال‌های دیگر نیز به‌حساب وی به‌صورت تصاعدی منظور می‌شود.

این موارد، مهم‌ترین نکات در بخشنامه شورای عالی کار در مورد پایه سنوات است که باید بدانید. توجه داشته باشید در هر شرایطی کارفرما موظف به پرداخت سنوات است؛ حتی اگر سنوات یک روز باشد!

حق سنوات و اجبار کارفرما موظف به پرداخت آن

در این مقاله به توضیح فرمول‌های محاسبه و شرایط مختلفی سنوات کارگران پرداختیم. هم‌چنین به سوال‌های «سنوات چگونه حساب میشود»‌ و «پایه سنوات چیست» پاسخ دادیم.

شما چه تجربه‌ای از دریافت و محاسبه سنوات دارید؟ شما می‌توانید نظرات خود را از طریق کامنت‌های همین مقاله با ما و سایر خوانندگان مجله سپیدار به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول