صورت های مالی تلفیقی چیست؟

صورت های مالی تلفیقی مهم‌­ترین گزارش ارزیابی است که شرکت‌­های هلدینگ به آن نیاز دارند. تمام سازمان­‌ها و شرکت‌­ها لازم است برای برنامه‌­ریزی بهتر و اجرای موثرتر، اطلاعات مالی کامل خود را بدانند. بدون این اطلاعات، نمی‌­توانند برآورد و برنامه‌­ای اثربخش داشته باشند. بنابراین علاوه بر صورت­های مالی، صورت های مالی تلفیقی مربوط به چند شرکت ادغام شده را هم تهیه می­‌کنند.

یکی از وظایف حسابدار، تهیه همین صورت‌های مالی تلفیقی است. این مقاله از سری مقالات آموزش حسابداری سپیدار سیستم اطلاعات ضروری درباره این صورت‌های مالی و نحوه تهیه آن را در اختیارتان قرار می‌دهد.

قسمت ۱۹۷: تغییرات استانداردهای گزارشگری حسابرسی

قسمت ۱۹۴: در دوره حسابرسی، واحد مالی چه الزاماتی را باید رعایت کند؟

تلفیق چیست؟

تلفیق و تجمیع یک شرکت اصلی با شرکت یا شرکت­‌های فرعی است. دارایی، بدهی و اقلام مالی یک واحد تجاری با یک شرکت دیگر ادغام می­‌شود. در واقع، شرکت‌­های کوچک‌تر با شرکت­های مهم‌­تر ترکیب می­‌شوند و یک شرکت جدید یا هلدینگ تأسیس می‌­شود. شرکت اصلی یا مادر سهام بیشتری در شرکت جدید سرمایه­ گذاری کرده است.

شرکت اصلی یا مادر، واحدی تجاری است که با حداقل یک واحد تجاری فرعی تجمیع شده است. هر کدام از این شرکت‌­ها صورت مالی و حساب و کتاب خود را دارد. تلفیق در صورت های مالی تلفیقی به معنای ترکیب اطلاعات مالی شرکت­‌های فرعی با شرکت اصلی است.

چرا شرکت­‌ها تلفیق می شوند؟

معمولا شرکت‌­ها و سازمان­‌های بزرگ به دلایل زیر ادغام و تلفیق می­‌شوند:

• حذف رقابت، کاهش خطرات و افزایش امنیت تجاری
• کاهش هزینه‌ها و فعالیت تکراری
• کاهش هزینه­‌های مالی و بالا بردن اعتبارات
• استفاده از امتیازهای مالیاتی و قانونی
• دسترسی به بازارهای جدید
• کارایی عملیاتی و افزایش بهره‌وری سازمان
• هماهنگی بیشتر فرآیند تولید و ساخت کالا با یکدیگر
• تمرکز سهم بازار و مشتریان
• استفاده از وجوه مازاد

صورت مالی تلفیقی چیست؟

صورت‌های مالی تلفیقی، گزارش‌های مالی هستند که عملکرد مالی، وضعیت تحقق شاخص‌های مالی و جریان‌های نقدی یک سازمان و واحدهای تجاری تابعه آن را به عنوان یک واحد تجاری نشان می‌دهد.

اگر شرکت A مالک بیش از 50 درصد شرکت B باشد، از نظر حقوقی A و B جدا هستند؛ اما از نظر محتوایی یک گروه را تشکیل می‌دهند. از نظر گزارشگری، چون شخصیت حقوقی جداگانه هستند، صورت­های جداگانه خود ر ا تهیه می­‌کنند. بنابراین، ضرورت یک سری صورت­‌های جدید به اسم صورت‌های مالی تلفیقی احساس می‌شود. این صورت مالی را با استفاده از صورت مالی A و B و یک سری تعدیلات تهیه می­‌کنیم.

ضرورت تهیه صورت حساب تلفیقی

بر اساس استاندارد حسابداری 18، همه واحدهای تجاری اصلی، ملزم به تهیه صورت های مالی تلفیقی و ارائه آن همراه صورت مالی خود هستند. واحدهایی که تمام یا بیشتر از 90% سهام­شان بطور مستقیم یا غیرمستقیم در مالکیت واحد تجاری اصلی دیگری است، از این امر مستثنی شده‌­اند.

سرمایه ­گذاران واحد اصلی از حسابداری تلفیقی استفاده می­‌کنند. این صورت­‌ها، اطلاعات جامعی را در اختیار آن‌ها قرار می­دهد. از جمله این اطلاعات:

• گزارش وضعیت و عملکرد واحدهای تجاری
• مبنایی برای اتخاذ تصمیم­‌های سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی درباره صورت وضعیت مالی
• تهیه گزارش وضعیت نقدینگی

مزیت صورت های مالی تلفیقی

تهیه صورت های مالی تلفیقی به دلیل مزایایی که دارد مورد استقبال سازمان­‌ها قرار می­‌گیرد. از جمله، مواردی که در ذیل آورده‌­ایم:

• کاهش مالیات شرکت اصلی (آشنایی با مالیات شرکت‌ها)
• کاهش بروز خطا در صورت­های مالی
• دستیابی بهتر به منابع مالی واحدهای تجاری فرعی
• افزایش کارایی و بهره­‌برداری مدیران واحدهای فرعی
• هماهنگی بیشتر بین فرآیندهای تولید و خدمات پس از فروش واحدها

زمان استفاده از صورت مالی تلفیقی

شرکت‌ها براساس میزان کنترل و میزان سهامی که دارند این زمان را مشخص می‌کنند. اگر شرکت اصلی بیش از 50% از شرکت‌­های فرعی را کنترل می­‌کند و سهام بیشتری دارد باید صورت مالی تلفیقی تهیه شود. اگر شرکت مادر بیش از 20 درصد سهام دارد، لازم است از حسابداری تلفیقی استفاده کند.

نحوه تهیه صورت های مالی تلفیقی

صورت های مالی تلفیقی با استفاده از روش­های حسابداری تهیه می­‌شوند. تمام حساب­‌های شرکت­‌های زیر مجموعه را با استفاده از اصول حسابداری عمومی محاسبه می‌‌کنند. با روش GAAP، حساب­‌های سهام ثانویه مثل سهام عادی و درآمدهای ناپدیدشده حذف می‌­شوند.

مقادیر جداگانه و صورت­های هر شرکت را از ترازنامه شرکت مادر و شرکت فرعی جمع آوری می­‌کنند. این ترازنامه حاوی مجموع ارزش خالص، دارایی و بدهی است که با هم ادغام می­‌شوند.

اقلام مشابه صورت­های مالی واحد اصلی و فرعی بعد از تعدیلات با هم جمع می­‌شوند. برای نشان دادن اطلاعات مالی گروه به عنوان یک شخصیت اقتصادی یگانه، تعدیلات تلفیقی لازم در این موارد صورت می‌­گیرد:

• معاملات و مانده‌های درون گروهی
• سود و زیان تحقق نیافته برآمده از معاملات درون گروهی

برای تهیه صورت های مالی تلفیقی به روش زیر عمل کنید:

1-اقلام تلفیقی، دارایی­ ها و بدهی ­ها، درآمدها و هزینه‌­ها عبارتند از:

• اقلام اصلی به ارزش­‌های دفتری
• اقلام فرعی به ارزش­‌های منصفانه یا بازار یا متعارف

بدون در نظر گرفتن مالکیت اصلی در فرعی باید این اقلام فرعی را به شکل 100% با اقلام اصلی جمع کرد. سپس در صورت های مالی تلفیقی آورد.

2- ممکن است اصلی برای خرید فرعی پولی بیشتر از ارزش منصفانه فرعی پرداخت کرده باشد. این باید به عنوان سرقفلی در صورت های مالی تلفیقی بیاوریم.

سرقفلی به این شکل محاسبه می­‌شود: بهای تمام شده سرمایه گذاری را از ارزش منصفانه خالص دارایی ­های فرعی کم می­کنیم. یک درصد هم می­گیریم که یعنی میزان مالکیت اصلی در فرعی. یعنی سرقفلی را اصلی به میزان سهم خودش در صورت های مالی تلفیقی شناسایی می­کند.

3-اگر شرکت اصلی، شرکت فرعی را به شکل کامل تصاحب نکرده باشد، باید یک سهم اقلیت هم در صورت مالی تلفیقی نمایش دهد. این سهم اقلیت عبارت است از ارزش منصفانه خالص دارایی­‌های فرعی ضرب (*) در درصد سهام­داران اقلیت. یعنی به میزان درصدی که در اختیار اصلی که لیست اقلیت نامیده می­شود، باید یک سهمی به اقلیت در ترازنامه تلفیقی داده شود.

صورت سود و زیان تلفیقی چیست؟

تلفیق گزارش مالی شرکت اصلی و شرکت فرعی را صورت سود و زیان تلفیقی می­‌شناسند. برای تهیه این گزارش دارایی نقدی و غیرنقدی، بدهی و درآمد و هزینه هر شرکت فرعی محاسبه می­‌شود. سپس به صورت تلفیقی، جمع آن را با شرکت اصلی محاسبه می­کنند.

مراحل تلفیق سود و زیان به طور خلاصه

1. جمع درآمد و هزینه شرکت مادر و شرکت تبعی
2. حذف خرید و فروش درون گروهی
3. حذف سود تحقق نیافته در بسته شدن مقدار موجودی معاملات بین شرکتی

مواردی که از صورت سود و زیان تلفیقی حذف می شوند:

1. درآمد بهره که شرکت اصلی شناسایی کرده
2. هزینه که شرکت فرعی شناسایی کرده
3. وام­‌های بین شرکتی که به عنوان دارایی شرکت اصلی و بدهی شرکت فرعی شناخته شده بود.

نکته: لازم است صورت های مالی تلفیقی تهیه شده توسط واحد تجاری اصلی، مورد موافقت تمام سهامداران اقلیت (در صورت وجود) قرار بگیرد.

زمان تهیه صورت های مالی تلفیقی و حسابداری تلفیقی

زمان و تاریخ انجام حسابداری و تهیه صورت های مالی تلفیقی بسیار مهم است. بر اساس استاندارد حسابداری 18، دوره های مالی باید بین واحدهای تجاری هماهنگ باشد. حسابداری تلفیقی، باید طبق صورت­های مالی شرکت اصلی انجام شود. عدم رعایت این مورد، امکان مقایسه صورت­های­ مالی را غیرممکن می­کند. پس تاریخ­های گزارشگری شرکت فرعی باید با صورت­های مالی واحد اصلی یکی باشد.

اگر این هماهنگی امکان­‌پذیر نیست، صورت­های مالی واحد فرعی برای آخرین سال مالی به کار می­‌رود. البته در این مورد، سال مالی شرکت فرعی، بیش از 3 ماه قبل از پایان سال مالی شرکت اصلی نباشد. هر رویدادی در این فاصله زمانی که بر صورت های مالی تلفیقی اثر می­‌گذارد، باید در تعدیلات محاسبه شود.

نمونه صورت مالی تلفیقی

اصطلاحات گزارش صورت مالی تلفیقی

در گزارش صورت های مالی تلفیقی با اصطلاحاتی همچون موارد زیر مواجه می­‌شوید:

حسابداری تلفیقی

با ادغام واحدهای تجاری طبق قانون حسابداری تلفیقی به وجود می­‌آید. برای این کار به ترکیب گزارشگری مالی دارایی، بدهی، درآمد و هزینه نیاز است. از این‌­ها صورت‌های مالی تلفیقی تهیه می­‌شود طوری که شرکت­های گروه همچون یک شرکت واحد به نظر می‌­آیند.

سود تلفیقی

اگر شرکت هلدینگ بعد از ترکیب درآمدها و هزینه­های واحدها، به سوددهی برسد، به سود حاصل شده، سود تلفیقی می­گویند. ترکیب سود خالص هر سهم شرکت با سود سهام شرکت دیگر که جمع آن با هم اعلام می­شود، سود تلفیقی است.

زیان تلفیقی

در صورتی که با ترکیب درآمد و هزینه واحدهای یک هلدینگ، تلفیق شرکت به زیان منجر شود، زیان تلفیقی نامیده می­‌شود.

ترازنامه تلفیقی

دارایی و بدهی شرکت اصلی و شرکت فرعی در یک سند است. در این سند، در مورد اقلام متعلق به هر شرکت، تمایزی درج نشده است.

تلفیق بدهی و وام تلفیقی

بدهی­های متعدد با بدهی­های بزرگ­تر به صورت یک وام با شرایط بازپرداخت بهتر ترکیب می­شود. این عملیات تلفیق بدهی است و به این وام، وام تلفیقی می­گویند.

سرقفلی در تجمیع

بعد از درج دارایی و بدهی در ترازنامه تلفیقی، آخرین چیزی است که باید محاسبه کرد. سرقفلی هر چیزی است که از قیمت خرید بعد از ارزیابی همه دارایی­‌ها و بدهی­‌ها می‌ماند.

سهم اقلیت

خالص عملکرد مالی و دارایی های شرکت فرعی که مستقیم یا غیر مستقیم، از طریق شرکت‌­های فرعی دیگر به شرکت اصلی متعلق نیست.

سئوالات متداول

• ضرورت تهیه صورت حساب تلفیقی چیست؟

بر اساس استاندارد حسابداری به شماره 18، همه واحدهای تجاری اصلی، ملزم به تهیه صورت های مالی تلفیقی و ارائه آن همراه صورت مالی خود هستند. واحدهایی که تمام یا بیشتر از 90% سهام‌شان بطور مستقیم یا غیرمستقیم در مالکیت واحد تجاری اصلی دیگری هست، از این امر مستثنی شده‌اند.

• صورت سود و زیان تلفیقی چیست؟

تلفیق گزارش مالی شرکت اصلی و شرکت فرعی را صورت سود و زیان تلفیقی می‌‌نامند. برای تهیه این گزارش دارایی نقدی و غیرنقدی، بدهی و درآمد و هزینه هر شرکت فرعی محاسبه می‌‌شود. سپس به صورت تلفیقی، جمع آن را با شرکت اصلی محاسبه می‌‌کنند.