اسنادی که توسط موسسات مالی صادر میشود و تعهدی است برای پرداخت مقداری پول، که عمدتا در امور پولی تجارت مورد استفاده قرار میگیرد را اعتبارات اسنادی یا LC می‌نامند. اعتبار اسنادی تعهدی از بانک است که به خریدار و فروشنده داده میشود.در تجارت بین‌الملل، زمانیکه خریدار از یک کشور و فروشنده از کشوری دیگر برای انجام معامله اقدام کنند، اعتبار اسنادی اهمیت بسزایی پیدا میکند. برای انجام معامله علاوه بر وجود اعتبارنامه که نقش اساسی دارد، اقلامی مانند : شخص یا شرکت فروشنده، بانک یا موسسه مالی صادرکننده (از طرف شخص خریدار)، بانک ابلاغ کننده (از طرف فروشنده) نیز دارای اهمیت هستند.
طبق قاعده‌ای که در مورد اعتبار اسنادی وجود دارد، هرگاه که خریدار قادر به پرداخت مبلغ خرید نباشد، بانک موظف است باقیمانده یا تمام مبلغ خرید را بپردازد.اعتبارات اسنادی اغلب در معاملات بین المللی به منظور اطمینان از دریافت مبالغ پرداختی مورد استفاده قرار میگیرد. به‌دلیل ماهیت معاملات بین المللی که شامل عواملی همچون مسافت و تفاوت قوانین کشورها و …، اعتبارات اسنادی یک جنبه بسیار مهم در تجارت بین المللی شده است.
بانک همچنین به نیابت از خریدار که نگهدارنده اعتبارات اسنادی است تا زمان در یافت تائیدیه که کالاهای خریداری شده حمل شده اند وجه را پرداخت نخواهد کرد. در رابطه با اعتبارات اسنادی در ایران باید خاطر نشان کرد که به دلیل محدودیتهای وضع شده توسط بانک مرکزی انواعی از این اعتبارات غیر قابل استفاده در ایران است و یا احتیاج به مجوز بانک مرکزی دارد.
اصطلاحات مربوط به اعتبار اسنادی چیست؟
- دموراژ: هزینه معطلی کشتی و نقطه مقابل دیسپچ.
- سورشارژ: هزینه اضافی که به کرایه حمل تعلق میگیرد.
- کابوتاژ: حمل کالا از یک نقطه کشور به نقطه دیگر کشور از راه دریا یا رودخانه‌های مرزی.
اولین گام در فرایند گشایش اعتبار اسنادی چیست؟
عقد قرارداد اولین قدم برای شروع فعالیت پرداخت است و لازم است پس از توافقات نهایی بین دو طرف قرارداد صورت بگیرد.
مزایای اعتبارات اسنادی چه مواردی است؟
- اطمینان فروشنده از اینکه پس از ارایه اسناد حمل وجه اعتبار را مطابق شرایط اعتبار از بانک کارگزار یا تایید کننده دریافت میکند.
- امکان کنترل تاریخ حمل و تحویل نهایی کالا.
- تحصیل اسناد حمل مطابق با مفاد موافقت اولیه تحت شرایط قرارداد میان طرفین
- اطمینان از اینکه پرداخت وجه اعتبار به فروشنده فقط بعد از انتقال و فک مالکیت کالا از وی صورت میگیرد .
- امکان کسب تسهیلات بیشتر برای فروشنده در مقابل اعتبار گشایش یافته برای تهیه کالای سفارش شده
- تعهد بانک برای پرداخت بها در معاملات بجای فرد فروشنده
حسابداری شرکت بازرگانی خود را به سپیدار بسپارید
مدیریت بهینه موجودی انبار
تحلیل حاشیه سود کالا
گزارش‌های تحلیلی انبار؛
پرداخت دقیق پورسانت برمبنای مدل؛
تعریف انواع تخفیف و محاسبه‌های خودکار؛
انواع اعتبار اسنادی
در این قسمت برای شما در مورد انواع اعتبار اسنادی صحبت می‌کنیم تا بیشتر متوجه تفاوت بین آنها شوید.
اعتباراسنادی وارداتی یا صادراتی
به اعتباری که خریدار برای واردات به کشور خود گشایش می کند اعتبار وارداتی و این اعتبار از لحاظ فروشنده کالا که در کشور دیگر قرار دارد اعتبار صادراتی می‌باشد.
اعتباراسنادی قابل برگشت Revocable L/C
در این نوع اعتبار، خریدار و یا بانک گشایش کننده اعتبار می‌توانند بدون اطلاع ذینفع، هرگونه تغییر یا اصلاحی در شرایط اعتبار بوجود آورند(بدون اجازه فروشنده). از این نوع اعتبار استفاده چندانی نمی‌شود، زیرا فروشنده اطمینان لازم را نسبت به پایدار ماندن اعتبار و انجام تعهدات خریدار ندارد.
اعتباراسنادی غیر قابل برگشت Irrevocable L/C
در اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت، هرگونه تغییر شرایط اعتبار از جانب خریدار یا بانک گشایش کننده اعتبار، موکول به موافقت و رضایت فروشنده است. فروشندگان معمولا از این گونه اعتبار استقبال بیشتری می‌کنند.
اعتباراسنادی تایید شده Confirmed L/C
اعتباری است که خریدار ملزم میشود تا اعتبار صادره از سوی بانک خود را به تایید هر بانک معتبر دیگر که مورد نظر فروشنده است، برساند. این نوع اعتبار اسنادی حاکی از اطمینان نداشتن به حیثیت اعتباری بانک صادرکننده و یا وضعیت متزلزل سیاسی یا اقتصادی کشور خریدار است.
اعتباراسنادی تایید نشده Unconfirmed L/C
این نوع اعتبار در شرایط متعارف و بدون نیاز به تایید بانک دیگری گشایش می‌یابد. اگر در شرایط اعتبار کلمه Confirmed ذکر نشود آن اعتبار تایید نشده تلقی میشود.
اعتباراسنادی قابل انتقال Tranferable L/C
به اعتباری گفته میشود که طبق آن، ذینفع اصلی حق دارد همه یا بخشی از اعتبار گشایش شده را به شخص یا اشخاص انتقال دهد. در واقع این نوع اعتبار یک امتیاز برای فروشنده محسوب میشود.
اعتباراسنادی غیر قابل انتقال Untransferable L/C
به اعتباری گفته میشود که ذینفع حق واگذاری کل یا بخشی از آن را به دیگری ندارد. در تجارت بین الملل عرف بر غیر قابل انتقال بودن اعتبار است و همچنین در ایران برای گشایش اعتبار قابل انتقال نیاز به مجوز بانک مرکزی می‌باشد.
اعتبار اسنادی نسیه یا مدت‌دار (یوزانس) Usance L/C
اعتباری است که وجه اعتبار بلافاصله پس از ارائه اسناد از سوی ذینفع پرداخت نمی‌شود بلکه پرداخت وجه آن، بعد از مدت تعیین شده صورت میگیرد. در واقع فروشنده به خریدار مهلت می‌دهد که بهای کالا را پس از دریافت و فروش آن بپردازد. معامله یوزانس معمولا در کشورهایی انجام میگیرد که کمبود ارز دارند.
اعتباراسنادی دیداری At Sight L/C
اعتباری است که طبق آن بانک ابلاغ کننده پس از رویت اسناد حمل ارایه شده از طرف ذینفع (فروشنده)، در صورت رعایت تمامی شریط اعتبار از سوی وی، بلافاصله وجه آن را پرداخت میکند.
اعتباراسنادی پشت به پشت (اتکایی) Back to Back L/C
این نوع اعتبار اسنادی متشکل از دو اعتبار جدا از هم است. اعتبار اول به نفع ذینفع گشایش می‌یابد که خود به هر دلیلی قادر به تهیه و ارسال کالا نیست. به همین جهت با اتکا بر اعتباری که به نفع وی گشایش یافته است، اعتبار دیگری برای فروشنده دوم (ذینفع دوم) که می‌تواند کالا را تهیه و ارسال کند، از طرف ذینفع اول گشایش می یابد.
اعتباراسنادی ماده قرمز Red Clause L/C
در این نوع اعتبار فروشنده می‌تواند قبل از ارسال کالا، وجوهی را بصورت پیش پرداخت از بانک ابلاغ کننده یا تایید کننده دریافت کند. علت این نام گذاری آن است که اولین بار که این اعتبار گشایش یافت بانک بازکننده اعتبار برای جلب توجه بانک ابلاغ کننده شرایط اعتبار را که به مقداری از وجه اعتبار را به عنوان پیش پرداخت به ذینفع پرداخت میکند را با جوهر قرمز نوشت که از آن به بعد به اعتبار ماده قرمز معروف شد.
اعتباراسنادی گردان Revolving L/C
اعتباری است که پس از هر بار استفاده ذینفع از اعتبار، همان مبلغ اسناد تا سطح اعتبار اولیه افزایش می یابد در واقع بدون احتیاج به افتتاح یا اصلاح اعتبار جدید، اعتبار موجود خود به خود تجدید میشود.
مدارک موردنیاز جهت گشایش اعتبار اسنادی
مدارک و اسنادی که شما برای افتتاح اعتبارات اسنادی نیاز دارید عبارت است از:
- فرم تکمیل شده تقاضای گشایش اعتبار
- پروفرما اینویس ممهور توسط وزارت بازرگانی هنگام ثبت سفارش
- فرم ثبت سفارش کالا مهر شده و شماره شده توسط وزارت بازرگانی
- بیمه‌نامه باربری
- فرم ارائه تسهیلات برای گشایش اعتبار اسنادی صادراتی
- تعهدنامه ورود
- ترخیص و گواهی ترخیصیه
- تعهدنامه نوسانات نرخ ارز
هزینه‌های اعتبار اسنادی
اعتبار اسنادی دارای هزینه‌های مختلفی است که در این قسمت در رابطه با هرکدام از آنها به ارائه توضیحی مختصر می‌پردازیم. این هزینه‌ها که باید آن را به بانک گشاینده اعتبار پرداخت شود شامل موارد زیر است:
- هزینه پیش‌پرداخت اعتبار اسنادی: مبلغی که باید به‌عنوان پیش‌پرداخت به بانک گشاینده پرداخت شود که به طور معمول شامل ۱۰ درصد از ارزش پروفرما اینوس است.
- مبلغ کارمزد گشایش اعتبار: هزینه‌ای که باید برای کارمزد ایجاد اعتبار اسنادی پرداخت شود که برای محاسبه این کارمزد باید نرخ ارز را به‌صورت به‌روز در ارزش پروفرما ضرب کرد.
- هزینه کارمزد فروش ارز: برای محاسبه این هزینه باید ارزش پروفرما را بر اساس نرخ ارز محاسبه کرد.
طرف‌های اعتبار اسنادی چه کسانی هستند و چه نقشی را در این نوع مبادله ایفا می‌کنند؟
برای اینکه یک LC یا اعتبار اسنادی شکل بگیرد و بتوان با استفاده از آن در بازار بین المللی به مبادله و معامله پرداخت باید یکسری شرایط و طرف‌های ذینفعی وجود داشته باشند و هر یک مطابق با قوانین و مقررات تدوین شده توسط اتاق بازرگانی بین المللی عمل نمایند .
متقاضی در اعتبار اسنادی کیست و چه نقشی دارد؟
متقاضی یک شخص حقیقی یا حقوقی بوده که به دلیل انجام معاملات بین المللی از بانک مشخصی درخواست گشایش LC می‌نماید و بانک پس از بررسی شرایط وی و دریافت درخواست‌ها تکمیل شده توسط وی حساب مورد نظر را نزد خود برای وی باز کرده و امکان پرداخت پول به فروشنده را از این طریق برایش فراهم می‌آورد .
بانک گشایش کننده اعتبار اسناد چگونه بانکی بوده و چطور این کار را انجام می‌دهد؟
بانک گشایش کننده این حساب بنا به درخواست متقاضی یا به دستور یک ارگان دولتی اقدام به گشایش یک چنین حسابی نزد خود کرده و گشایش این حساب باید مطابق با قوانین و دستورالعمل‌های بین المللی انجام شود و نحوه پرداخت پول هم به فروشنده بر اساس قوانین و در صورت انجام تعهدات توسط آن صورت میگیرد و تا مادامی‌که این تعهدات انجام نشود اعتبار نزد بانک باقی خواهد ماند .
بانک کارگزار کیست و چه نقشی را در گشایش اعتبار اسنادی ایفا میکند؟
این بانک عموما در کشور فروشنده قرار داشته و توسط بانک گشایش کننده انتخاب میشود کاری که بانک کارگزار انجام می‌دهد این است که اصل حساب و موجودی و اصلاحات مربوط به فروشنده را بررسی کرده و از بانک اصلی استعلام میکند و اگر بانک اصلی با دریافت اطلاعات و اسناد اجازه پرداخت را به وی داد این بانک اقدام به پرداخت مبلغ به فروشنده نموده و اگر بانک اصلی این اجازه را صادر نکند فقط مبادله اسناد را انجام خواهد داد در واقع بانک کارگزار یک رابط بین بانک اصلی و خریدار و فروشنده است و وظیفه بررسی اسناد و مدارک فروشنده و خریدار و حساب اعتبار اسنادی آن را بر عهده دارد .
در اعتبار اسنادی ذینفع اعتبار چه کسی است؟
ذینفع اعتبار می‌تواند یک شخص حقیقی یا حقوقی بوده و طرف اصلی خریدار محسوب بوده این شخص فروشنده محسوب شده و باید مطابق با قوانین و مقررات و دستورالعمل‌های صادر شده تحت عنوان شرایط حساب اسنادی کالایی که فروخته است را در مدت معین و مقرر شده با واسطه‌های قانونی ذکر شده در معامله به خریدار تحویل دهد. فروشنده ذینفع اعتبار است و از طریق فروش کالای خود نفع مورد نظر را کسب میکند و قطعا باید به تعهدات خود هم عمل نماید و این کار توسط بانک اصلی و بانک کارگزاری نظارت می‌گردد .
بانک تنظیم کننده چیست و چه نقشی دارد؟
در گشایش حساب LC و انجام معمالات بین المللی و پرداخت پول آنها ممکن است یک بانک دیگر تحت عنوان بانک تنظیم کننده وارد میدان شده و اقدام به تایید بانک کارگزار و اعتبار خریدار نماید و پس از تایید انها خود اقدام به پرداخت وجه معامله کرده و کار انتقال پول را به فروشنده انجام دهد در این موارد وجود یک بانک ثالث دیگر ضرروی نخواهد بود و نقل انتقال پول و بررسی قوانین و اسناد و مدارک معامله توسط خود این بانک انجام میشود .
شرایط و مقررات اعتبار به چه مقرراتی گفته میشود؟
شرایط و مقررات اعتبار قوانین و شرایطی است که بین فروشنده و خریدار در نظر گرفته میشود و هر دو ملزم به رعایت آنها خواهند شد برخی از این شرایط تعیین دقیق مشخصات کالا فروخته شده و مبلغ و سررسید اعتبار برای حمل و جابجایی اسناد و کالا است.
در اعتبار اسنادی اسناد، مقرر چیست و چه کاربردی دارند؟
یکسری اسناد در اعتبار اسنادی باید وجود داشته باشند که بدون انها معامله امکان پذیر نخواهد بود و پولی مبادله نخواهد شد این اسناد برخی باید توسط خریدار و برخی توسط فروشنده فراهم گردد و در اختیار بانک اصلی، بانک کارگزار و یا بانک تنظیم کننده قرار بگیرند . بارنامه، سیاهه تجاری، گواهی مبداء ساخت، سیاهه حمل، گواهی بازرسی بین المللی اسناد پرداخت و قرارداد از این دسته اند . هر کدام از این اسناد در مرحله خاصی مورد بازرسی قرار گرفته و باعث میشود کالا برای انتقال به مرحله بعد راه پیدا کند .
به بیان ساده مراحل گشایش اعتبار چیست؟
گشایش LC به بیان ساده از چهار مرحله تشکیل شده است :
در این مرحله اعتبار در بانک گشاینده باز میشود قبل از اینکه خریدار و فروشنده برای گشایش اعتبار اقدام کنند باید بر سر معامله توافق کرده باشند و اسناد مربوط به این معامله را در اختیار بانک گشاینده قرار داده تا ثابت کند معامله‌ای در راه است و بعد از ارائه این اسناد و مدارک درخواست خود را برای گشایش اعتبار اعلام نمایند .
در مرحله دوم بعد از اینکه خریدار اسناد مربوط به کالای مورد نظر خود را به بانک گشاینده ارائه کرد این اسناد در اختیار فروشنده قرار گرفته تا به تولید و ساخت و بسته بندی کالای درخواستی اقدام نماید و مطمئن باشد که کالای درخواستی خریدار دارد و این اطمینان را بانک گشاینده با ارائه اسناد خریدار به وی می‌دهد.
بعد از اینکه کالای درخواستی ساخته شد از طریق بانک گشاینده به خریدار تحویل داده شده و مبلغ آن هم از طریق همان بانک گشاینده به فروشنده پرداخت میشود .
در مرحله اخر هم خریدار کالایی را که سفارش داده بود از گمرک کشور خودش و بنادر مربوطه دریافت کرده و اسناد دریافت را امضاء و در اختیار رابط قرار می‌دهد .
به بیان ساده مراحل گشایش اعتبار اسنادی در همین ۴ مرحله خلاصه شده است توافق برای معامله، ارسال درخواست تولید کالا به فروشنده، ساخت کالا و ارسال آن به خریدار و پرداخت وجه و دریافت کالا توسط خریدار اما جزییات دیگری هم در این روند وجود دارد که ممکن است فقط مختص خریدار و یا فروشنده باشد مثلا خریدار باید اجازه واردات و ثبت سفارش را در کشور خود دریافت کند و باید برای بیمه کالای خریداری شده هم از یکی از بیمه‌های بین المللی استفاده نماید . یکی از کارهایی که باید فروشنده انجام دهد تهیه بارنامه، سیاهه کالا و گواهی مبداء است و در انتهای کار هم خریدار باید پروانه سبز گمرکی را به بانک ارائه نماید .
استفاده از اعتبار اسنادی چه مزیت‌هایی برای خریدار و فروشنده و بانک عامل و دولت ها دارد؟
یک چنین معامله‌ای به دلیل اینکه طرف‌های مختلفی دارد در نتیجه همه آنها هم از آن ذینفع هستند یعنی هم خریدار و هم فروشنده و هم بانک‌های رابط و هم دولتها به نسبت مسئولیت خود از آن نفع می‌برند مثلا این روش معامله برای خریدار این مزیت را دارد که می‌تواند قبل از پرداخت پول به صورت تقریبا دقیق از مشخصات و نوع کالا و کیفیتی که سفارش داده است مطلع شود و اگر مطابق با سفارشش نبود از پرداخت پول امتناع نماید فروشنده هم می‌تواند مطمئن شود پول کالایی را که تولید کرده دریافت خواهد کرد چون طرف معامله وی برای پرداخت پول بانک گشایش کننده و عامل است و باید نسبت به پرداخت وجه تولید کننده اقدام کرده و نسبت به تعهد داشته باشد .
بانک‌ها در این نوع معامله نفع خود را می‌برند انها برای خدماتی که به خریدار و فروشنده ارائه می‌دهند کارمزد دریافت می‌کنند و البته تعهدی هم در قبال کالاهای تقلبی و بی کیفیت نداشته و اسناد کالاها را فقط به لحاظ تئوری و ظاهری بررسی می‌کنند در نتیجه با ارائه این خدمات و دریافت کارمزد سود خود را دریافت می‌نمایند و اگر هر کدام از طریفین کارمزد بانک را پرداخت نکنند بانک می‌تواند از کالای مبادله شده کارمزد خود را بردارد.در نهایت دولتها با نظارتی که بر ورود و خروج ارز و کالا از کشور دارند می‌توانند در بحث مالیات‌ها سهم خود را از یک چنین معاملاتی بردارند .
چه ریسک‌هایی برای درخواست دهنده اعتبارنامه وجود دارد؟
- عدم تحویل کالاها
- تحویل ناقص
- تحویل کالای نا مرغوب
- تحویل زود یا دیر هنگام
- خرابی کالا در حین انتقال
- مشکلات مربوط به مبادلات ارزی
- مشکل در بانک صادرکننده یا دریافت‌کننده
- دزدیده شدن
آیا اعتبار اسنادی قابل‌برگشت است؟
در پاسخ این سؤال ابتدا باید به این مسئله اشاره کرد که اعتبار اسنادی انواع گوناگونی دارد که یکی از این موارد اعتبار اسنادی قابل‌بازگشت است. روند کار در این نوع اعتبار اسنادی به این شکل است که خریدار یا بانک ایجادکننده اعتبار بدون اطلاع‌دادن به فروشنده امکان بازگشت اعتبار را درصورتی‌که بندهای قرارداد از طرف فروشنده نقص شود و محموله تجاری استاندارهای ذکر شده در قرارداد را نداشته باشد ایجاد میکند. اما نکته حائز اهمیت این است که فروشندگان معمولاً در این زمینه به بانک و خریدار اعتماد نمی‌کنند.
سخن پایانی
آرزوی دیرینه تجار به ویژه در تجارت بین‌الملل، یافتن ابزار و روش مناسب جهت تسلیم کالا و پرداخت وجه آن بوده است . لزوم همکاری‌های اقتصادی و تجاری میان دولتها و ضرورت همکاری تجار در صحنه تجارت بین‌الملل موجب گردید تا با همکاری بانک‌ها اعتبارات اسنادی به صورت عرف رایج جاری گردد و امید است بتوانند در این زمینه گام‌های موثری را بردارند.
نرم افزار حسابداری شرکتی سپیدار همکاران سیستم، با چهار بسته‌‌ی تولیدی، خدماتی، بازرگانی و پیمانکاری، برای مدیریت چابک‌تر شرکت‌های کوچک طراحی شده است و متناسب با نیازهای این کسب‌وکارها، کاربری بسیار ساده‌ای دارد.
