یکی از مواردی که بسیاری از افراد حقیقی و حقوقی صاحب کسب و کار در سیستم مالیاتی کشور با آن رو به رو می‌شوند، علل االراس شدن مالیات است. این اتفاق می‌تواند جرائم و عواقب زیادی برای مودیان مالیاتی به همراه داشته باشد و ضرر آن‌ها تمام شود. به همین دلیل پیدا کردن پاسخ مناسب برای سؤال مالیات علی الراس چیست و چگونه می‌توان از پیشگیری کرد اهمیت زیادی برای صاحبان مشاغل دارد. با ما در ادامه این مقاله همراه باشید تا به طور کامل با مالیات علی الراس آشنا شویم.
مفهوم مالیات علی الراس و آشنایی با قوانین آن
همه افراد حقیقی و حقوقی که صاحب کسب و کاری هستند باید طبق قوانین مالیاتی کشور به صورت دوره‌ای مدارک و اسناد درآمدی مربوط به کسب و کار خود را به شکل اظهارنامه مالیاتی، دفاتر و … در اختیار ممیز یا کارشناسان مالیاتی قرار دهند. کارشناسان سازمان امور مالیاتی کشور با بررسی اظهارنامه مالیاتی، مالیات کسب و کار را مشخص می‌کنند. با این حال در مواردی ممکن است به دلایلی مانند عدم ارائه اسناد و مدارک کافی از سوی مؤدی یا وجود اشکال در دفاتر، ممیز از اظهارنامه مالیاتی مؤدی استفاده نکند. در این صورت ممیز مالیاتی با بررسی اسناد و مدارک مالی و حسابداری یا در نظر گرفتن قراین و ضرایب مالیاتی اقدام به محاسبه مالیات می‌کند.
در این موارد اصطلاحاً مالیات علی الراس می‌شود که عواقب و مشکلات زیادی مانند جریمه‌های سنگین را به دنبال دارد. اکثر صاحبان کسب و کارها به دلیل عدم آگاهی کافی از مسائل مالیاتی با این مشکل رو به رو می‌شوند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم حتماً با قوانین مرتبط با مالیات شرکت‌ها آشنا شوید. برای اینکه به درستی به سؤال مالیات علی الراس چیست پاسخ دهیم باید دلایل آن را نیز بررسی کنیم.
دلایل علی الراس شدن مالیاتی چیست؟
مودیان وظیفه دارند تا اظهارنامه، دفاتر و سایر اسناد را به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال کنند. به طور کلی وجود هر گونه مشکلی در روند ارائه اسناد و مدارک مالی، عدم نگهداری، ثبت و حفظ صحیح مدارک مالی، وجود مشکلاتی در نگارش دفاتر مالی یا عدم ارائه دفاتر می‌تواند باعث رد شدن دفاتر و اظهارنامه مالیاتی از سوی کارشناسان سازمان شود و در نتیجه سازمان از مالیات علی الراس استفاده کند. در ادامه با دلایل علی الراس شدن مالیات‌های مستقیم آشنا می‌شویم.
علت علی الراس شدن در مالیات‌های مستقیم
براساس ماده 97 قانون مالیات‌های مستقیم موارد زیر می‌تواند موجب علی الراس شدن مالیات شود
1-در صورتی که تا موعد مقرر ترازنامه و حساب سود و زیان و یا حساب درآمد و هزینه و حساب سود و زیان، حسب مورد، تسلیم نشده باشد.
-2 در صورتی که مؤدی به درخواست کتبی اداره امور مالیاتی مربوط از ارائه دفاتر و یا مدارک حساب در محل کار خود خودداری نماید.
3- در صورتی که دفاتر و اسناد و مدارک ابرازی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات به نظر اداره امور مالیاتی غیر قابل‌رسیدگی تشخیص شود و یا به علت عدم رعایت موازین قانونی و آیین‌نامه مربوط مورد قبول واقع نشود.
محاسبه‌های مالیات را به سپیدار بسپارید
محاسبه مالیات بر ارزش افزوده
ارسال صورت‌حساب به سامانه مؤدیان
فایل خرید و فروش فصلی
دیسکت بیمه و مالیات
تحریر دفاتر قانونی
در صورتی که مالیات علی الراس شود، درآمد مؤدی توسط کارشناسان سازمان شناسایی می‌شود. بنابراین ممکن است مالیات شناسایی شده برای شما بیش از حد واقعی آن باشد. با استفاده از یک نرم افزار حسابداری قدرتمند می‌توانید مدارک و اسناد مالیاتی را با دقت تکمیل کنید و اظهارنامه بی نقصی را تقدیم سازمان امور مالیاتی نمایید. به این ترتیب از علی الراس شدن مالیات خود جلوگیری می‌کنید.
مالیات علی الراس چگونه محاسبه می‌شود؟
طبق قانون «در صورتی که مؤدی از ارائه اظهارنامه مالیاتی در مهلت قانونی و مطابق با مقررات خودداری کند، سازمان امور مالیاتی می‌تواند نسبت به تهیه اظهارنامه برآوردی براساس فعالیت و اطلاعات اقتصادی کسب شده مودیان از طرح جامع مالیاتی و مطالبه مالیات متعلق به موجب برگ تشخیص مالیات اقدام کند.».
در این موارد کارشناس اداره امور مالیاتی، ابتدا اطلاعات مورد نیاز را از مراجع دولتی یا غیر دولتی دریافت می‌کند و سپس قرینه یا قرائن (دلایل فعالیت مانند خرید و فروش …) را متناسب با فعالیت اقتصادی مؤدی انتخاب می‌کند بعد از انتخاب قرائن، ضریب مالیاتی متناسب با قرینه نیز طبق گزارشات و توجیهات کارشناس انتخاب می‌شود. به این ترتیب می‌توان درآمد مشمول مالیات را به شکل زیر محاسبه کرد:
ضریب مالیاتی× قرینه مالیاتی=درآمد مشمول مالیات
علی الراس تنها یکی از انواع مالیات‌ها است. و نحوه محاسبه آن با سایر مالیات‌ها متفاوت است. برای صاحبان کسب و کارها اهمیت زیادی دارد که با انواع مالیات و نحوه محاسبه آن‌ها آشنا باشند تا از بروز مشکل و ضررهای احتمالی جلوگیری کنند.
عواقب مالیات علی الراس چیست؟
علی الراس شدن مالیات می‌تواند مشکلات زیادی برای صاحبان کسب و کارها ایجاد کند. عدم ارائه اظهارنامه و دیگر درخواست‌های سازمان امور مالیاتی می‌تواند جریمه‌ها و عواقب سنگینی به دنبال داشته باشد. سازمان امور مالیاتی با تشخیص علی الراس شدن مالیات یک کسب و کار، از طریق استعلام خریدهای مؤدی از حوزه مالیاتی، میزان درآمد کسب و کار را در دوره‌های 3 ماهه به صورت فرضی مشخص می‌کند. سپس با استفاده از این اطلاعات و ضریب مالیاتی که در جدول ضرایب مالیاتی در نظر گرفته شده است، میزان سود مؤدی محاسبه می‌شود.
یکی از جریمه‌های در نظر گرفته شده برای عدم تسلیم اظهارنامه، جریمه 30 درصدی برمالیات است که بر طبق مالیات علی الراس محاسبه می‌شود. در این صورت حتی اگر فروشی نداشته باشید براساس سودی که برای شما در مالیات علی الراس محاسبه شده است باید جریمه 30 درصدی مالیات را بپردازید. به همین دلیل است که حسابداری مالیاتی اهمیت بسیار زیادی برای صاحبان کسب و کارها دارد.
آیا مالیات علی الراس حذف شده است؟
در قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1394.4.31، ماده 97 که به مالیات علی الراس می‌پرداخت تغییر کرد و در واقع روش تعیین آن از این ماده به طور کامل حذف شد. سازمان امور مالیاتی در این مورد اعلام کرده است که «در جهت شفافیت و تحقق عدالت مالیاتی در رسیدگی آتی به اظهار نامه‌های مالیاتی سال 98 به بعد، روش تشخیص علی الراس حذف و رسیدگی‌ها بر مبنای اظهارنامه مودیان صورت خواهد پذیرفت.»
در تبصره قانون مالیات‌های مستقیم ماده 97 صراحتاً عنوان شده است است که «سازمان امور مالیاتی کشور موظف است حداکثر ظرف مدت سه سال از تاریخ ابلاغ این قانون (1394.4.31)، بانک اطلاعات مربوط به نظام جامع مالیاتی را در سراسر کشور مستقر و فعال نماید.» به این ترتیب در حال حاضر، اظهارنامه مالیاتی که توسط مودیان ارائه می‌شود، مبنای اصلی تصمیم گیری کارشناسان سازمان امور مالیاتی خواهد بود. به همین دلیل ارائه یک اظهارنامه کامل اهمیت بسیار بیشتری پیدا کرده است.