حتماً می‌دانید که بخش عمده‌ای از درآمد دولت از طریق دریافت مالیات از مودیان مالیاتی تأمین می‌شود. این مالیات بر اساس میزان درآمد افراد حقیقی و حقوقی در طول یک سال مالیاتی به عنوان مالیات بر عملکرد یا مالیات بر درآمد محاسبه می‌گردد. مالیات عملکرد افراد حقیقی و حقوقی هرکدام قوانین و مقررات خاص خود را دارند. در این مقاله قصد داریم شباهت‌ها و تفاوت‌های مالیات افراد حقیقی و حقوقی را بررسی کنیم.
آشنایی با مفهوم مالیات بر درآمد یا مالیات بر عملکرد
پیش از بررسی شباهت و تفاوت مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی، ابتدا باید با مفهوم مالیات بر عملکرد آشنا شوید. مالیات بر عملکرد یا همان مالیات بر درآمد، مالیاتی است که دولت بر درآمد کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که مشغول انجام فعالیت‌های اقتصادی در کشور هستند، با درصد مشخص اعمال می‌کند.
بر اساس قوانین مالیات بر عملکرد، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی موظف‌اند در پایان سال مالی، گزارش کاملی از درآمدها و هزینه‌های جاری خود را از طریق ارسال اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه دهند. پس از ارسال اظهارنامه، سازمان امور مالیاتی با انجام محاسبات دقیق، هزینه‌ها را از درآمد یک مجموعه در طول سال مالی کسر کرده و سود خالص آن مجموعه را محاسبه می‌کند.
در نهایت، درصدی از این سود به‌عنوان مالیات بر عملکرد از کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی توسط دولت دریافت می‌شود. ماهیت مالیات بر عملکرد با ماهیت مالیات بر ارزش افزوده کاملا متفاوت است؛ بااین‌حال در نهایت هر دو مالیات در پایان یک دوره مالی مشخص باید به حساب سازمان امور مالیاتی واریز شود.
مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی؛ مودیان صاحب مشاغل
بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم، کلیه اشخاص حقیقی برای همه درآمدهای به‌دست‌آمده در طول یک دوره مالی، بعد از کسر معافیت‌های در نظر گرفته‌شده، موظف به پرداخت مالیات به سازمان امور مالیاتی هستند. طبق این قانون، درآمد شرکت‌های مدنی و درآمدهای حاصل از فعالیت‌های مضاربه (به شرط آن که صاحب سرمایه شخص حقیقی باشد) نیز مشمول مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی خواهد بود.
طبق ماده ۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل موظف هستند تا پایان روز ۳۱ خردادماه، گزارش درآمد و هزینه‌های خود را در طول یک سال مالی از طریق اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی اعلام کنند.
نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی
نرخ مالیات اشخاص حقیقی مطابق با ماده ۱۳۱ قانون مالیات مستقیم و بر اساس نرخ‌های زیر محاسبه خواهند شد:
- تا 200 میلیون تومان اول درآمد مشمول مالیات نرخ 15 درصد
- تا 200 میلیون تومان دوم درآمد مشمول مالیات نرخ 20 درصد
- باقیمانده درآمد مشمول مالیات با نرخ 25 درصد
بعد از ارسال اظهارنامه مالیاتی و کسر هزینه‌ها از درآمد، میزان سود خالص به دست می‌آید؛ بر اساس میزان درآمد و متناسب با سود حاصله، ۱۵، ۲۰ یا ۲۵ درصد از مبلغ کسر به‌عنوان مالیات دریافت می‌شود. کارگران و کارمندان نیز هر ساله موظف به پرداخت مالیات حقوق و دستمزد هستند؛ میزان مالیات دریافتی به مقدار افزایش حقوق کارگران بستگی دارد.
محاسبه‌های مالیات را به سپیدار بسپارید
محاسبه مالیات بر ارزش افزوده
ارسال صورت‌حساب به سامانه مؤدیان
فایل خرید و فروش فصلی
دیسکت بیمه و مالیات
تحریر دفاتر قانونی
مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی؛ شرکت‌ها و فعالان اقتصادی
بر اساس ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، مجموع درآمد شرکت‌ها و درآمد حاصل از فعالیت‌های انتفاعی اشخاص حقوقی از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران، پس از اعمال زیان‌های حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیت‌های در نظر گرفته‌شده، مشمول مالیات بر درآمد خواهد بود.
بر اساس ماده ۱۱۰ قانون مالیات مستقیم، اشخاص حقوقی موظف هستند گزارش درآمد و هزینه‌های مربوط به عملکرد یک سال مالی را با ارسال اظهارنامه مالیاتی، ترازنامه، حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک، تا حداکثر ۴ ماه پس از پایان سال عملکرد مالی در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار دهند.
علاوه‌بر اظهارنامه مالیاتی، اشخاص حقوقی موظف هستند که مدارک زیر را هم ارسال کنند:
- در سال اول فعالیت، هویت شرکا، سهام‌داران و تعداد سهام و نشانی هر یک از آن‌ها
- فهرست تغییرات اشخاص حقوقی پس از ارسال اولین فهرست
بعد از ارسال این مدارک، مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی با نرخ ۲۵ درصد محاسبه خواهد شد. برای برنامه‌ریزی مالی دقیق، مدیران مجموعه‌های حقوقی باید هم‌زمان با محاسبه مالیات بر عملکرد، محاسبه اضافه کاری کارکنان خود را نیز در پایان هر سال مالی انجام دهند.
تفاوت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی
در بررسی تفاوت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی، ابتدا باید مفهوم اشخاص حقیقی و حقوقی برای شما شفاف شود.
- اشخاص حقیقی: کلیه افرادی که به‌صورت مستقل مشغول کسب درآمد هستند، یا به عبارتی به صورت‌انفرادی و بدون مشارکت یک شخصیت جدید یک کسب‌وکار را را‌‌ه‌اندازی کرده‌اند، اشخاص حقیقی هستند.
- اشخاص حقوقی: کلیه موسسات، شرکت‌ها و کسب‌وکارهایی که با تاسیس یک شخصیت جدید و مستقل از تک‌تک اعضای تشکیل‌دهنده به کسب درآمد می‌پردازند، اشخاص حقوقی هستند.
با در نظر گرفتن این تفاوت، نحوه محاسبه مالیات بر درآمد و نحوه محاسبه مالیات حقوق این دو گروه نیز با یکدیگر متفاوت است. مالیات بر عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی در موارد زیر با هم تفاوت دارند:
- مواد قانونی مربوطه: در قانون مالیات‌های مستقیم، ماده‌های قانونی ۹۳ تا ۱۰۳ مربوط به اشخاص حقیقی و مواد قانونی ۱۰۵ تا ۱۱۸ مربوط به اشخاص حقوقی است.
- نرخ محاسبه مالیات: نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی بر اساس میزان درآمد از ۱۵ درصد تا ۲۵ درصد متغیر است. نرخ مالیات اشخاص حقوقی، بدون در نظر گرفتن میزان درآمد، ۲۵ درصد تعیین می‌شود.
- مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی: اشخاص حقیقی تا ۳۱ خرداد سال بعد و اشخاص حقوقی حداکثر تا ۴ ماه پس از پایان سال مالی که معمولا ۳۱ تیر است، برای ارسال اظهارنامه مالیاتی فرصت دارند.
- اسناد و مدارک قابل‌ارائه: اشخاص حقیقی موظف هستند علاوه‌بر اظهارنامه مالیاتی یا فرم تبصره ۱۰۰، دفاتر قانونی متناسب با گروه شغلی خود را نیز به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه کنند. در مقابل، اشخاص حقوقی باید علاوه‌بر اظهارنامه مالیاتی، ترازنامه، حساب سود و زیان متکی به دفاتر، فهرست دقیق هویت سهام‌داران و شرکا و تغییرات مربوط به اشخاص حقیقی مجموعه را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند.
- معافیت‌های مالیاتی: اشخاص حقیقی از معافیت تا سقف معافیت مالیات حقوق (ماده ۸۴) برخوردار هستند، درصورتی‌که اشخاص حقوقی مشمول هیچ‌گونه معافیت مالیاتی نخواهند شد.
شناخت این تفاوت‌ها برای داشتن برنامه‌ریزی دقیق مالی متناسب با حقیقی یا حقوقی بودن مجموعه ضروری است و حسابداران و مدیران شرکت‌ها باید با این موارد به‌طورکامل آشنایی داشته باشند.
شباهت مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی
با وجود تفاوت‌هایی که بین مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی وجود دارد، شباهت‌هایی در پرداخت مالیات توسط این دو گروه وجود دارد. برخی از مهم‌ترین شباهت‌ها عبارت‌اند از:
- طبق ماده ۱۸۹ قانون مالیات‌های مستقیم، درصورتی‌که اسناد و مدارک مودی طی ۳ سال متوالی موردقبول واقع شده و پرداخت مالیات توسط آن‌ها بدون مراجعه به هیئت حل اختلاف صورت پذیرد، ۵ درصد اصل مالیات سه سال به مودی، فارغ از حقیقی یا حقوقی بودن، بازگردانده می‌شود.
- طبق ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم مربوط به اشخاص حقیقی و ماده ۱۰۵ همین قانون مربوط به اشخاص حقوقی، به شرط تسویه بدهی‌های مالیاتی سال گذشته و ارائه اظهارنامه در موعد مقرر، به ازای هر ۱۰ درصد افزایش درآمد ابزاری نسبت به درآمد ابزاری سال گذشته، ۱ واحد درصد و حداکثر ۵ واحد درصد از نرخ تعیین مالیات کاسته می‌شود.
- طبق ماده ۱۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقیقی یا حقوقی در صورت عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در مدت زمان مقرر یا کتمان درآمد واقعی، مشمول ۳۰ درصد جریمه غیرقابل‌بخشش خواهند بود.
- بر اساس ماده ۱۹۰ قانون مالیات‌های مستقیم، به ازای هر یک ماه دیرکرد در پرداخت مالیات، ۲.۵ درصد جریمه بر مبلغ مالیات محاسبه خواهد شد.
- طبق ماده ۱۹۴ قانون مالیات مستقیم، اختلاف بیش از ۱۵ درصد درآمد ابزاری با درآمد قطعی‌شده موجب لغو بخشودگی تا ۳ سال و تعلق جریمه به مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی خواهد شد.
- بر اساس ماده ۱۵۶ قانون مالیات‌های مستقیم، مهلت رسیدگی به اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی حداکثر تا یک سال بعد از تاریخ انقضای مهلت ارسال اظهارنامه خواهد بود.
- طبق ماده ۱۵۷ قانون مالیات‌های مستقیم، مرور زمان مالیاتی به‌منظور رسیدگی به تخلفات و دریافت مالیات، ۵ سال از سررسید پرداخت مالیات خواهد بود.
این موارد جزو شباهت‌های مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی هستند. هر دو گروه می‌توانند با استفاده از نرم افزار حقوق و دستمزد حرفه‌ای، نسبت به محاسبه حقوق و دستمزد کارکنان مجموعه خود اقدام کنند و امور مربوط به حسابداری و محاسبه مالیات را پیش از موعد مقرر به کمک این نرم افزار حسابداری پیشرفته انجام دهند.
سخن آخر
در این مطلب درباره مالیات عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی، تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو صحبت کردیم. اطلاع از قوانین مربوط به نرخ مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی و نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. استعلام مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی با استفاده از نرم افزار حسابداری حرفه‌ای سپیدار سیستم به‌سادگی امکان‌پذیر خواهد بود. با استفاده از این نرم افزار، مدیران مالی در اجرا و پیش‌برد فرایندهای مالی مجموعه دچار خطا نخواهند شد.
درصورتی‌که درباره سایت مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی یا نحوه محاسبه مالیات عملکرد آن‌ها ابهامی در ذهن دارید، در قسمت نظرات سوال‌های خود را با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
1.مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی چگونه محاسبه می‌شود؟
نرخ مالیات اشخاص حقیقی مطابق با ماده ۱۳۱ قانون مالیات مستقیم و بر اساس نرخ‌های زیر محاسبه خواهند شد:
- تا 200 میلیون تومان اول درآمد مشمول مالیات نرخ 15 درصد
- تا 200 میلیون تومان دوم درآمد مشمول مالیات نرخ 20 درصد
- باقیمانده درآمد مشمول مالیات با نرخ 25 درصد
2.مفهوم مالیات بر درآمد چیست؟
مالیات بر عملکرد یا همان مالیات بر درآمد، مالیاتی است که دولت بر درآمد کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که مشغول انجام فعالیت‌های اقتصادی در کشور هستند، با درصد مشخصی اعمال می‌کند.