نحوه محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل 1403

مالیات بر درآمد مشاغل برای سال 1403 بخشی الزامی از تعهدات مالی صاحبان کسب‌وکارها به‌شمار می‌رود و نقش مهمی در تامین منابع مالی دولت دارد.

این نوع مالیات که به‌عنوان یکی از انواع مالیات‌های مستقیم اخذ می‌شود، براساس درآمد حاصل از فعالیت‌های اقتصادی اشخاص حقیقی و حقوقی محاسبه و دریافت خواهد شد.

در این مقاله، با هدف فراهم آوردن دیدگاه جامع نسبت به فرآیند محاسبه، اظهار و پرداخت مالیات بر درآمد مشاغل در سال مالی 1403، به بررسی دقیق و کامل موضوعاتی همچون تعریف دسته‌بندی‌های مشاغل، نحوه تشخیص درآمد مشمول مالیات و روش‌های اجرایی آن خواهیم پرداخت.

دعوت می‌کنیم تا با مطالعه این مقاله، اطلاعات خود را در زمینه مالیات بر درآمد مشاغل به‌روزرسانی کنید و به درک عمیق‌تری از وظایف و مسئولیت‌های مالیاتی خود دست یابید.

قسمت ۱۷۶: مالیات مشاغل

پایه و اصول محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل

فرآیند محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل از تعیین حقوق ناخالص آغاز می‌شود که شامل جمع‌آوری کلیه درآمدها و مزایای اقتصادی یک فرد یا کسب‌وکار است. این مبلغ ناخالص، پایه‌ای برای محاسبه مالیات قرار می‌گیرد.

سپس، معافیت‌های قانونی مانند معافیت‌های بیمه‌ای و سایر کسورات مجاز، از این مبلغ کسر می‌شوند تا حقوق مشمول مالیات به دست آید. نرخ مالیات بر ارزش افزوده نیز در این میان نقش مهمی ایفا می‌کند، چرا‌که به‌عنوان بخشی از تعهدات مالیاتی کلی، بر عملکرد اقتصادی کسب‌وکارها تاثیر مستقیم دارد. 

برای درآمدهای تا سقف 47 میلیون و 500 هزار تومان، معافیت کامل از مالیات برقرار است. درآمدهای بالاتر با نرخ‌های پلکانی 15، 20 و 25 درصدی مشمول مالیات خواهند شد.

این ساختار مالیاتی، شفافیت و عدالت مالیاتی را تضمین کرده و اطمینان می‌دهد که هر شخص یا کسب‌وکار بر‌اساس سطح درآمدی خود مالیات پرداخت می‌کند.

مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی (مشاغل)

صاحبان مشاغل در واقع افرادی هستند که صاحب شغلی هستند و در یک صنف خاص فعالیت می‌کنند. فعالیت این افراد به شکل حقیقی است و درآمدی را برای خود کسب ‌می‌کنند.

این نوع از مالیات به همه صاحبان مشاغل و کسبه تعلق می‌گیرد و به‌طور‌خلاصه بخشی از درآمد کسب‌و‌کارها و مشاغل باید به‌عنوان مالیات به دولت پرداخت شود.

هر کسب و کاری ممکن است مشمول قانون مالیات بر درآمد مشاغل قرار گیرد اما برای تشخیص این موضوع چه باید کرد؟ در چنین مواقعی لازم است گزارش‌های مالی یا اظهارنامه مربوطه به سازمان مالیاتی ارائه شود تا این سازمان درباره مالیاتی که باید توسط یک کاسب پرداخت شود اظهار نظر کند.

صاحبان مشاغل از نظر وظایفی که در قبال اداره امور مالیاتی دارند شامل سه گروه می‌شوند که ما سعی کردیم آن‌ها را برای شما تشریح کنیم. همچنین شما برای دریافت جزئیات بیشتر ‌می‌توانید صفحه آموزش مالیات را مطالعه نمایید.

دسته بندی صاحبان مشاغل

اولین عامل در محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی، گروه شغلی است که کسب‌و‌کار آن‌ها متعلق به آن است.

گروه‌بندی صاحبان مشاغل از ابتدای سال 1400 (برابر اصلاحیه آیین‌نامه اجرایی موضوع ماده 95 قانون مالیات های مستقیم) به همراه تکالیف مالیاتی هر گروه، به تفصیل در این مطلب آمده است.

سازمان امور مالیاتی، اشخاص حقیقی صاحبان مشاغل را به سه دسته تقسیم می‌کند: :

بررسی جامع گروه اول بر اساس نوع فعالیت | نقش‌ آفرینان اصلی اقتصاد

گروه اول دسته‌بندی صاحبان مشاغل شامل فعالیت‌هایی می‎شود که به دلیل حجم بالای تجاری یا خدماتی خود، تحت نظارت دقیق‌تری برای امور مالیاتی قرار می‌گیرند.

این گروه، شامل فعالان اقتصادی کلیدی در اقتصاد هستند که ثبت اظهارنامه مالیاتی آن‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد.

• همه واردکنندگان و صادرکنندگان
• مالکان کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی با پروانه بهره‌برداری
• صاحبان هتل‌های سه ستاره و بالاتر
• مدیران بیمارستان‌ها، زایشگاه‌ها و کلینیک‌های تخصصی
• اشخاص که مشاغل صرافی دارند
• مدیران فروشگاه‌های زنجیره‌ای با مجوز رسمی
• صاحبان موسسات حسابرسی و حسابداری
• ارائه‌دهندگان خدمات مالی و مشاوره
• مدیران موسسه‌های حمل‌ونقل

این افراد و شرکت‌ها، با ثبت اظهارنامه مالیاتی دقیق و مطابق با فعالیت‌های اقتصادی خود، نه‌تنها به تعهدات قانونی خویش عمل می‌کنند، بلکه نقشی حیاتی در تأمین منابع مالی دولت و توسعه پایدار اقتصادی دارند.

اهمیت دقت در ثبت اظهارنامه مالیاتی، به‌ویژه برای این دسته از کسب‌وکارها، بیش‌ازپیش مشهود است، زیرا تاثیر مستقیم بر سلامت و شفافیت مالی نظام اقتصادی دارد.

بررسی جامع گروه دوم بر اساس حجم فعالیت، تکالیف و فرصت‌ها

گروه دوم صاحبان مشاغل، با تعریف خاص خود، دایره‌ای از فعالیت‌های اقتصادی را شامل می‌شود که درآمدشان در یک بازه مالی خاص قرار می‌گیرد.

این گروه، بین سقف‌های تعریف‌شده از درآمد، نیازمند رعایت دقیق و مسئولیت‌پذیری بیشتری در ثبت و نگهداری اسناد مالی و مالیاتی است.

• نگهداری اسناد درآمدی: شامل فروش کالا و خدمات و سایر درآمدها.
• نگهداری اسناد هزینه: مربوط به خرید کالا، خدمات و دارایی‌ها.
• تنظیم صورت درآمد و هزینه ماهیانه: ایجاد دیدگاه شفاف از وضعیت مالی.
• تنظیم صورت درآمد و هزینه سالیانه: ارزیابی کلی از عملکرد مالی.

صاحبان مشاغل گروه دوم که درآمدشان بین 10 تا 30 میلیارد ریال است با چالش‌های مدیریتی منحصربه‌فردی روبه‌رو هستند.

این گروه از فعالان اقتصادی ملزم به رعایت تکالیف دقیق مالیاتی هستند که انجام آن‌ها بدون استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری مدرن و کارآمد تقریباً غیرممکن است.

قیمت نرم‌افزار حسابداری باید به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری هوشمندانه در نظر گرفته شود تا به مشاغل کمک کند تکالیف خود را به‌صورت کارآمد و دقیق انجام دهند.

تکالیف مودیان گروه سوم | از نگهداری اسناد تا تهیه خلاصه‌ های مالی

گروه سوم در تقسیم‌بندی مالیاتی، مشاغلی را شامل می‌شود که فعالیت‌های خود را بر پایه اصول مالیاتی اختصاصی به انجام می‌رسانند. این گروه، به دلیل وسعت و تنوع فعالیت‌ها، نیازمند دقت و توجه ویژه‌ای در اجرای تکالیف مالیاتی است.

سیستم حقوق و دستمزد در این میان نقش مهمی ایفا می‌کند، زیرا مدیریت دقیق اطلاعات مالی و مالیاتی را تسهیل می‌بخشد. در ادامه، تکالیف اصلی این گروه را بررسی می‌کنیم:

• نگهداری دقیق اسناد درآمدی که شامل همه فروش‌ها، ارائه خدمات و سایر درآمدها می‌شود.
• ثبت و نگهداری اسناد هزینه‌ای؛ هزینه‌های مرتبط با خرید کالاها، خدمات و دارایی‌ها.
• تهیه خلاصه درآمد و هزینه سالانه، این فرآیند به شفاف‌سازی وضعیت مالی کمک شایانی می‌کند.

استفاده از سیستم حقوق و دستمزد در تسهیل این تکالیف، به‌ویژه در تنظیم و ارائه خلاصه‌های دقیق مالی و مالیاتی، بسیار موثر است.

بهره‌گیری از این سیستم‌ها، امکان پیگیری دقیق‌تر و سریع‌تر اطلاعات مالیاتی را فراهم کرده و به فعالان اقتصادی اجازه می‌دهد تا با اطمینان بیشتری نسبت به رعایت دقیق مقررات مالیاتی اقدام کنند.

پرداخت مالیات مودیان خارج از کشور

ارائه اظهارنامه و پرداخت مالیات مودیانی که در خارج از ایران اقامت دارند و نیز مؤسسات و شرکت‌هایی که مرکز اصلی آن‌ها در خارج از کشور است، چنانچه دارای نماینده در ایران باشند بر عهده نماینده آن‌ها خواهد بود.

صاحبین مشاغل مکلفند ظرف چهار ماه از تاریخ شروع فعالیت، مراتب را کتبا به اداره امور مالیاتی محل اعلام کنند.

انجام این امر باعث خواهد شد تا از همه تسهیلات و معافیت های مالیاتی بهره‌مند شده و مشمول 10 درصد جریمه مقرر نیز نشوند.

سامانه استعلام مالیات اشخاص حقیقی

حالا سوالی که ایجاد ‌می‌شود این است که از کجا باید فهمید که میزان بدهی مالیاتی چقدر است؟ شما ‌می‌توانید برای استعلام بدهی مالیاتی خود در سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور ثبت نام کنید.

با ثبت نام در این سامانه به سوابق پرونده‌های مالیاتی دسترسی پیدا ‌می‌کنید. اشخاص حقوقی و حقیقی باید با شناسه ملی به امور مالیاتی خود بپردازند.

به خاطر داشته باشید که ‌می‌توانید با مراجعه به سایت my.tax.gov.ir از میزان بدهی مالیاتی و ممنوع الخروجی خود مطلع شوید.

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی سال 1403

در سال 1403 محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی همچنان از پیچیدگی‌های خاص خود برخوردار بوده ولی با بهره‌گیری از نرم افزارهای حسابداری پیشرفته، این فرآیند به‌طو قابل توجهی ساده‌تر شده است.

این نرم‌افزارها امکان دسترسی سریع و دقیق به اطلاعات مالی را فراهم کرده‌اند و در نتیجه، تعیین نرخ مالیات براساس ماده 131 را آسان‌تر می‌کنند.

• معافیت مالیاتی: 47 میلیون و 500 هزار تومان از سود سالیانه، معاف از مالیات است.
• نرخ مالیات 15 درصد: برای درآمد تا 200 میلیون تومان اول.
• نرخ مالیات 20 درصد: برای درآمد تا 200 میلیون تومان دوم.
• نرخ مالیات 25 درصد: برای باقیمانده درآمد فراتر از این میزان.

با‌استفاده‌از حسابداری نرم افزار، اشخاص حقیقی می‌توانند نه‌تنها نرخ مالیاتی خود را دقیق‌تر محاسبه کنند، بلکه به‌راحتی از همه معافیت‌های مالیاتی و نرخ‌های پلکانی مطابق با قانون مالیات‌های مستقیم بهره‌مند شوند.

این رویکرد هم به شفاف‌سازی وظایف مالیاتی کمک می‌کند همچنین اطمینان از رعایت دقیق قوانین مالیاتی را نیز به همراه دارد.

هزینه‌ های قابل قبول صاحبان مشاغل چیست؟

از جمله دغدغه‌های اشخاص حقیقی این است که چگونه ‌می‌توانند میزان درآمد مشمول مالیات خود را کاهش دهند تا مالیات کمتری پرداخت کنند.

در این زمینه برخی از مودیان هزینه‌هایی را اعلام ‌می‌کند که ممکن است مورد قبول سازمان مالیاتی واقع شود و یا با آن موافقت نشود.

مطابق با ماده ۱۴۷ قانون مالیات‌های مستقیم، هزینه‌های قابل‌ قبول صاحبان مشاغل برای تعیین شدن میزان درآمد مشمولین مالیات، هزینه‌هایی هستند که در حدود متعارف متکی به مدارک بوده و منحصرا مربوط به تحصیل درآمد موسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصاب‌های مقرر ‌گردد.

همچنین در ماده 148 قانون مالیات‌های مستقیم هزینه‌های قابل‌ قبول برای سازمان و اداره امور مالیاتی کشور به شکل کلی بیان گردیده اند. برخی از این هزینه‌ها عبارت‌اند از:

• قیمت خرید کالاهای فروخته‌ شده و یا قیمت خرید مواد مصرفی مورد نیاز کالاها و خدمات فروخته‌ شده
• هزینه‌های استخدامی کارکنان (با توجه به تخصص)
• کرایه محل مجموعه و یا موسسه اجاره‌ای
• اجاره‌ بهای ماشین‌آلات و ادوات مؤسسه
• هزینه‌های سوخت، برق، آب، مخابرات و غیره
• وجوه پرداختی بیمه و حق امتیازهای مؤسسه
• هزینه‌های تحقیقات، آزمایش‌ها، آموزش و نشریه‌ها
• هزینه‌های جبران خسارات اگر تحت پوشش بیمه نباشد.
• هزینه‌های فرهنگی و ورزشی و رفاهی کارکنان مطابق با حد نصاب مقرر در قانون

در نهایت، استفاده بهینه از هزینه‌های قابل‌قبول مطابق با ماده 147 و 48 قانون مالیات‌های مستقیم، راهکار اساسی برای اشخاص حقیقی به‌منظور کاهش درآمد مشمول مالیاتی و در نتیجه، پرداخت مالیات کمتر است.

معافیت مالیات بر درآمد مشاغل

در زمینه معافیت مالیاتی تبصره ای در قانون وجود دارد که می‌گوید:

همچنین اشخاص حقیقی در صورتیکه در پرداخت مالیات خود به مدت 3 سال پشت سر هم خوش حساب باشند، مبلغی به عنوان تشویق از میزان مالیات آن‌ها کسر ‌می‌شود و یا به آن‌ها بازگردانده ‌می‌شود.

در مجموع برخی از کسب و کارها هم در کشور مورد حمایت قرار گرفته اند و معاف از مالیات هستند مثل کسانی که اقدام به تولید صنایع دستی ‌می‌کنند.

شناخت اظهارنامه‌ های اصلاحی و جایگزین | تعریف و کاربردها

در سیستم مالیاتی، سه نوع اظهارنامه عملکرد برای اشخاص حقیقی و حقوقی تعریف شده است: اظهارنامه اصلی، الحاقی یا جایگزین و اظهارنامه اصلاحی. اظهارنامه اصلی به‌عنوان نخستین سند ارائه‌شده، تا پایان 31 خرداد ماه هر سال قابل ارسال است.

در صورت نیاز به اصلاحات قبل از پایان مهلت مقرر، اظهارنامه‌های الحاقی یا جایگزین  می‌بایست ارائه شوند که آخرین مورد ارسالی به‌عنوان مبنای نهایی در نظر گرفته می‌شود.

•  ارسال اظهارنامه اصلاحی محدود به شرایط خاص پس از پایان مهلت قانونی است، با یک ماه فرصت برای ارائه پس از تاریخ انقضا.
• اظهارنامه‌های اصلاحی عمدتا برای رفع اشتباهات محاسباتی یا اصلاح طبقه‌بندی حساب‌ها ارسال می‌شوند.

با این‌حال، اهمیت دقت در ارسال اظهارنامه اولیه برای جلوگیری از ایجاد حساسیت‌ها و پیامدهای بعدی، بیش‌ازپیش مشخص می‌شود.

به‌کارگیری نرم‌افزارهای الکترونیکی حسابداری در کاهش خطاها و افزایش دقت این فرآیند بسیار مؤثر است چرا که امکان بروز خطا در اظهارنامه‌های الکترونیکی به حداقل می‌رسد.

آخرین مهلت ارسال اظهارنامه عملکرد 1403 و ثبت شکایات

طبق قانون مالیات‌های مستقیم، تمامی مشاغل و اصناف هر سال تا آخرین روز خرداد فرصت دارند که فرم تبصره ماده 100 یا اظهارنامه خودشان را ارسال کنند؛ بنابراین در سال 1403 نیز تا 31 خرداد برای انجام تکالیف مالیاتی خودتان فرصت دارید. اما در بعضی از سال‌ها این زمان تمدید می شود.

برای مثال در سال 1401 پس از جلسه‌ای که وزیر امور اقتصادی و دارایی با روسای اتاق‌های اصناف سراسر کشور، انجمن اسلامی بازار تهران، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس و رئیس و اعضای فراکسیون اصناف مجلس شورای اسلامی داشت، اعلام شد که مهلت تسلیم اظهارنامه‌های مالیاتی فعالان اقتصادی از جمله همه مغازه‌‌ها و فروشگاه‌ها تا 15 تیر 1401 تمدید شد. در صورتی که هرگونه شکایت مالیاتی داشتید تا 15 تیر می‌توانید اعتراض خودتان را ثبت کنید.

نحوه ثبت اعتراضات و شکایات مالیاتی

در صورتی که به مبلغی که به عنوان مالیات از سمت سازمان امور مالیاتی برای شما اعلام می‌شود اعتراض داشتید باید با رجوع به سایت www.tax.gov.ir درخواست اعتراض خودتان را ثبت کنید و در مدت زمانی که توسط سازمان مالیاتی اعلام می‌شود به شکایت مالیاتی شما رسیدگی خواهد شد.

برای اینکه مراحل ثبت شکایت و اعتراض مالیاتی را به طور کامل یاد بگیرید، بر روی لینک زیر کلیک کنید و فایل آموزشی ثبت شکایت مالیاتی اصناف را دانلود کنید:

جریمه عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی در زمان تعیین شده

در صورتی که اظهارنامه خودتان را تا تاریخ 31 خرداد برای سازمان امور مالیاتی ارسال نکنید، برابر با 30% مبلغ مالیاتی که باید پرداخت کنید جریمه خواهید شد که این جریمه تحت هیچ شرایطی قابل بخشش نیست.

مؤدی‌هایی که 3 سال متوالی اظهارنامه مالیاتی خودشان را ارسال نمی‌کنند طبق ماده 192 قانون مالیات مستقیم مشمول مجازات از حبس تا محکومیت نقدی خواهند شد.

اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل، کارنامه مالی شما است!

در این مقاله، به بررسی دقیق و جامع مالیات بر درآمد مشاغل برای سال 1403 پرداختیم. موضوعات مهمی نظیر تعریف دسته‌بندی‌های مشاغل، نحوه تشخیص درآمد مشمول مالیات و روش‌های محاسبه و اجرای مالیات مورد بررسی قرار گرفتند.

اهمیت نرم افزارهای حسابداری در تسهیل فرآیند محاسبه و اظهار مالیات، به‌عنوان یکی از نکات کلیدی، نشان‌دهنده پیشرفت‌های تکنولوژیکی در مدیریت مالیاتی است.

استفاده از این ابزارها، امکان دسترسی سریع و دقیق به اطلاعات مالی و در نتیجه، اجرای دقیق‌تر تکالیف مالیاتی را فراهم می‌کند. درک این اصول، برای هر صاحب کسب‌وکاری، به‌منظور اطمینان از اجرای صحیح مقررات مالیاتی و بهره‌مندی از حقوق قانونی خود، ضروری است.

سوالات متداول

نرخ مالیات بر درآمد مشاغل در سال 1403 چگونه محاسبه می‌ شود؟

برای محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل در سال 1403، از ساختار پلکانی استفاده می‌شود. درآمدهای تا سقف 47 میلیون و 500 هزار تومان، معاف از مالیات هستند.

درآمدهای بالاتر به ترتیب با نرخ‌های 15، 20 و 25 درصد مشمول مالیات می‌شوند. محاسبه دقیق این مالیات نیازمند تعیین درآمد ناخالص و کسر معافیت‌های قانونی است.

نرم‌ افزار حسابداری برای مدیریت بهتر مالیات

استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری به صاحبان مشاغل این امکان را می‌دهد که داده‌های مالی و مالیاتی خود را به‌طوردقیق و به‌روز نگه‌داری کنند.

این نرم‌افزارها به اتوماسیون فرآیندهای محاسبه مالیات، شناسایی معافیت‌ها و کسورات قانونی کمک کرده و از خطاهای انسانی می‌کاهند. همچنین، امکان ارائه گزارش‌های مالی و مالیاتی به‌موقع و دقیق را فراهم می‌کنند.

هزینه‌ های قابل قبول برای کاهش درآمد مشمول مالیات چه مواردی را شامل می‌ شود؟

هزینه‌های قابل قبول برای کاهش درآمد مشمول مالیات شامل هزینه‌هایی است که به‌طورمستقیم با تحصیل درآمد ارتباط دارند.

این هزینه‌ها شامل قیمت خرید کالاهای فروخته‌شده، هزینه‌های استخدامی، کرایه محل کسب‌وکار، اجاره‌بهای ماشین‌آلات، هزینه‌های سوخت، برق، آب و مخابرات، وجوه پرداختی بیمه، هزینه‌های تحقیقاتی و آموزشی، و همچنین هزینه‌های فرهنگی و رفاهی کارکنان می‎شوند.

توجه داشته باشید که هزینه‌ها باید متکی به مدارک معتبر و منحصراً مربوط به تحصیل درآمد در دوره مالی مربوطه باشند.