انتقال سوابق بیمه کار بسیار پرزحمتی برای فرد بیمه‌شده بود. همچنین افراد مجبور بودند مبالغ زیادی را برای این موضوع پرداخت کنند. اما خبر خوشی که در این زمینه وجود دارد تغییر قوانین به سود فرد بیمه‌شده است. هیئت وزیران بخشنامه جدیدی را در ارتباط با انتقال سوابق بیمه‌ای در بهمن ماه 1402 اعلام کردند. در این بخشنامه بار پرداخت را از دوش فرد بیمه‌شده برداشته و مسئولیت به‌روزرسانی وجوه بیمه‌ای را به صندوق بیمه‌گر مبدأ واگذار کرده است. در این مقاله در مورد چالش‌های انتقال سوابق بیمه‌ای و مزایای آیین‌نامه جدید بیشتر صحبت خواهیم کرد.
«تجمیع و انتقال سوابق بیمه‌ای» دغدغه افراد بیمه‌شده
انتقال سوابق بیمه‌ای بین صندوق‌های بازنشستگی مختلف یک موضوع بسیار بااهمیت است. اگر شما فردی را در نظر بگیرید که چند سال کارمند یک شرکت خصوصی بوده و الان فرصتی برای او فراهم شده تا در یک ارگان دولتی مشغول به کار شود. در صورت این انتقال باید سوابق بیمه‌ای این فرد به صندوق بیمه‌گرِ مقصد منتقل شود. اما چیزی که مشاهده می‌شود این است که سوابق کار این فرد در شرکت خصوصی در بین بوروکراسی تأمین اجتماعی گم می‌شود و فرایند به حدی طولانی است که افراد از پیگیری آن خودداری می‌کنند.
در ضمن موضوع بعدی این بود که فرد در جایگاه شغلی جدید باید مبلغ مابه‌التفاوت به‌روزرسانیِ حق بیمهٔ آن سال‌ها را خود به صندوق مقصد واگذار می‌کرد. البته که این مبلغ بسیار هنگفت بود و افراد با توجه به عدم استطاعت مالی از این موضوع صرف‌نظر می‌کردند. این موضوع سبب شد تا نمایندگان مجلس به فکر راه‌حلی مناسب باشند؛ بنابراین بخشنامه‌ای که در این ارتباط تصویب شده است، این بار مالی را از دوش فرد بیمه شده برداشته و مسئولیت آن را برعهده صندوق بیمه‌گر مبدأ قرار داده است.
نگاهی به بخشنامه جدید انتقال سوابق بیمه‌ای و ماده‌های قانونی مهم
هیئت وزیران در جلسه 27/10/1402 به پیشنهاد شماره ۲۲۲۵۱۹ مورخ 12/06/1402 وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی و ماده (۸) قانون نقل‌وانتقال سوابق بیمه یا کسور بازنشستگی بین صندوق‌های بازنشستگی و تجمیع سوابق بیمه‌ای اشخاص مصوب ۱۴۰۲، آیین‌نامه اجرایی قانون یادشده را تحت عنوانِ «آیین‌نامه اجرایی قانون نقل‌وانتقال سوابق بیمه یا کسور بازنشستگی بین صندوق‌های بازنشستگی و تجمیع سوابق بیمه‌ای اشخاص» تصویب کردند.
حسابداری را به سپیدار بسپارید
کدینگ حسابداری استاندارد
ثبت ساده دفاتر قانونی
خودکارسازی عملیات پایان سال
گزارش‌های تحلیلی و قانونی
افزایش نظم مالی
این آیین‌نامه 31 ماده دارد که مواد ابتدایی آن، به تعریف اصطلاحات و شرایط انتقال و تجمیع سوابقِ بیمه‌ای اختصاص دارد. همچنین برخی از موضوعات شفاف سازی شده است. در این قسمت برخی از ماده‌های مهم را بررسی خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید.
در ماده 3 اعلام می‌کند که فرد بیمه شده اگرواجد یکی از شرایط مقرر در بندهای زیر باشد می‌تواند نسبت به نقل‌وانتقال سوابق بیمه‌ای خود اقدام نماید:
- بیمه‌شدگانی که به علت انتقال، استعفا، بازخرید خدمت، اخراج، انفصال دائم و همچنین تغییرات ساختاری ناشی از ادغام انحلال و واگذاری‌ها، رابطه استخدامی آنان با کارفرمای متبوع قطع و به‌تبع آن از عضویت و شمول صندوق بازنشستگی مربوط خارج یا به سبب بیمه‌پردازی مشترک صندوق بازنشستگی جدید شده یا بشوند.
- بیمه‌شدگانی که به سبب تبدیل وضعیت استخدامی و یا سایر مقررات و ضوابط قانونی صندوق بازنشستگی آنان تغییر نموده و مشترک صندوق بازنشستگی جدید شده یا بشوند.
در ماده ۴ آن، شرایط همپوشانی سوابق بیمه‌ای تشریح شده: «در مواردی که سوابق بیمه‌پردازی بیمه شده، در دو صندوق بازنشستگی با یکدیگر همپوشانی داشته باشد، ملاک پذیرش سابقه مطابق درخواست متقاضی است».
در ماده 6 از شرایطی ذکر می‌شود که امکان انتقال سوابق بیمه وجود ندارد که به این شرح است:
- سوابق بیمه‌ای که حق بیمه دریافتی بابت آن طبق قوانین و مقررات مربوط به فرد مسترد شده باشد.
- نقل‌وانتقال سوابق حق بیمه یا کسور بازنشستگی پس از برقراری مستمری بازنشستگی از کارافتادگی کلی یا مستمری بازماندگان از صندوق بازنشستگی پرداخت‌کننده مستمری به سایر صندوق‌های بازنشستگی ممنوع است.
اما ماده ۸ که مهم‌ترین بند این آیین‌نامه است به «نحوه محاسبه و به‌روزرسانی وجوه حق بیمه یا کسور بازنشستگی از صندوق بازنشستگی مبدأ به صندوق بازنشستگی مقصد» اختصاص دارد که در آن آمده به‌روزرسانی وجوه بیمه به نرخ اوراق مشارکت و به این شکل انجام می‌شود: «اصل مبلغ حق بیمه قابل‌انتقال در هر سال ضرب در آخرین نرخ سود اوراق مشارکت یک‌ساله اعلامی از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ثبت درخواست متقاضی ضرب در تعداد سال‌های نگهداشت حق بیمه در صندوق (مبدأ به‌علاوه اصل حق بیمه قابل‌انتقال).»
تبصره یک این ماده، وظیفهٔ پرداخت این مبلغِ به‌روزرسانی را برعهدهٔ صندوق بیمه‌گر مبدأ گذاشته است: «پس از محاسبه و به‌روزرسانی وجوه حق بیمه در هر سال، جمع وجوه به‌روزرسانی شده سنوات قابل‌انتقال توسط صندوق بازنشستگی مبدأ به صندوق بازنشستگی مقصد پرداخت می‌شود»؛ بنابراین فرد بیمه شده دیگر هیچ وظیفه‌ای در مورد پرداختِ مبلغ ناشی از به‌روزرسانی وجوه بیمه‌ای که ده یا بیست سال پیش واریز کرده برعهده ندارد و پرداخت این مبلغ بر اساس این بند، برعهده صندوق مبدأ است.
بر اساس بند ۳ ماده ۱۰ این آیین‌نامه، وظیفه بیمه‌شده تنها پرداختِ «مابه‌التفاوت متعلقه بر اساس ماده (۴) قانون» یا همان مبلغ مابه‌التفاوتِ همپوشانی است که ماده ۱۲ امکان پرداختِ قسطی این مبلغ را فراهم کرده است: «مابه‌التفاوت متعلقه به طور یکجا ظرف سه ماه و یا به‌صورت اقساطی از تاریخ ابلاغ به بیمه شده از او وصول می‌شود و پس از واریز نقدی یا پرداخت تمام اقساط، سوابق بیمه‌ای مربوط به آن در سوابق بیمه‌پردازی بیمه شده در صندوق بازنشستگی مقصد اعمال می‌شود.»
در ماده ۲۳ بیان شده که میزان مستمری ماهانه قابل‌پرداخت در هر یک از صندوق‌های بازنشستگی به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه به روش زیر محاسبه می‌شود:
مستمری قابل‌پرداخت برابر است با معدل نسبت حقوق یا دستمزد مشمول کسور هر سال به حداقل حقوق یا دستمزد همان سال طی دو سال آخر بیمه‌پردازی ضرب در حداقل حقوق یا دستمزد زمان بازنشستگی تقسیم بر (۳۰)، ضرب در سنوات بیمه‌پردازی
ماده ۲۵ هم مراحل ارائه درخواست و نحوه برقراری مستمری جمع را توضیح داده است:
۱- بیمه شده یا بازماندگان واجد شرایط وی رأساً و یا از طریق کارفرمای ذی‌ربط حسب مورد، می‌توانند درخواست برقراری مستمری جمع را به صندوق بازنشستگی مقصد ارائه نمایند مشروط بر اینکه مستندات سوابق بیمه شده را در سایر صندوق‌های بازنشستگی نیز ضمیمه درخواست خود نمایند به‌استثنای مواردی که سوابق بیمه‌پردازی آنان در پنجره واحد در دسترس باشد.
۲- صندوق بازنشستگی مقصد مکلف است با توجه به مجموع سوابق بیمه‌ای موجود در پنجره واحد و نیز حسب مورد استعلام سوابق از سایر صندوق‌های بازنشستگی، ظرف (۱۰) روز کاری از تاریخ تکمیل پرونده و وجود شرایط برقراری مستمری بازنشستگی یا از کارافتادگی و فوت بر اساس قوانین و مقررات مورد عمل خود مستمری بیمه شده یا بازماندگان را متناسب با سنوات بیمه‌پردازی تعیین و مراتب را حسب مورد به بیمه شده متقاضی و صندوق‌های بازنشستگی ذی‌ربط اعلام نماید.
۳- صندوق‌های بازنشستگی مبدأ مکلف‌اند است ظرف (۱۰) روز کاری از اعلام صندوق بازنشستگی مقصد نسبت به محاسبه و واریز مستمری مربوط اقدام نمایند.
مزایای آیین‌نامه اجرایی قانون نقل‌وانتقال سوابق بیمه
از مهم‌ترین مزایای این آیین‌نامه این است که فرد بیمه شده مسئولیتی در جهت به‌روزرسانی وجوه بیمه ندارد. چراکه این فرد برای انتقال سوابق بیمه‌ای خود باید مبالغ بسیار سنگینی را پرداخت می‌کرد که دور از انصاف بود. این در صورتی است که فرد در هنگام اشتغال خود مبالغ بیمه را پرداخت کرده و الان مسئولیت بر عهده صندوق مبدأ است که این مبالغ را پرداخت کند. صندوق مبدأ هم در تمامی این سال‌ها حق بیمه سال‌های گذشته این افراد را در اختیار داشته و امکان سرمایه‌گذاری و نگهداری ارزش پول برای آن‌ها فراهم بوده است.
برقراری «مستمری جمع»؛ امکانی جدید برای افراد بیمه شده
موضوع پرداخت مستمری جمع برای اولین‌بار در کشور اجرایی خواهد شد. به‌طوری که افرادی که سابقه بیمه‌پردازی در صندوق‌های مختلف دارند، می‌توانند از هر صندوق به نسبت سابقه بیمه‌پردازی مستمری دریافت کنند. در واقع فرد بیمه شده امکان دریافت مستمری خود را از صندوق‌های مجزا خواهد داشت.
ماده ۱۵ آیین‌نامه می‌گوید: «مشمولان ماده (۲) قانون و سایر بیمه‌شدگانی که تمایل به نقل‌وانتقال سوابق بیمه‌ای مطابق با احکام قانون و این آیین‌نامه ندارند می‌توانند با رعایت احکام مندرج در ماده (۶) قانون و مفاد این آیین‌نامه درخواست برقراری مستمری جمع نمایند.»
بنابراین، اگر فرد بیمه شده به سن بازنشستگی رسیده باشد و سوابق بیمه او در دو صندوق جداگانه نگهداری شود، می‌تواند به نسبت سنوات بیمه‌پردازی در هر صندوق، از مستمری جمع برخوردار شود. ماده ۲۳ این آیین‌نامه که در بالا به آن اشاره کردیم نحوه محاسبه «میزان مستمری ماهانه قابل‌پرداخت در هر یک از صندوق‌های بازنشستگی به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه» را مشخص کرده است.
باید امیدوار باشیم تا این آیین‌نامه هرچه زودتر اجرایی شده و افراد از پیچیدگی این فرایند خلاص شوند. برقراری یک نظام تأمین اجتماعی چندلایه موضوعی است که باید هرچه زودتر اجرایی شود تا افراد بیمه شده از مزایای آن بهره‌مند شوند. در ضمن برای محاسبه دقیق حق بیمه و کلیه حقوق خود می‌توانید از نرم افزار حسابداری استفاده کنید. برای مشاوره در این زمینه با شماره 81022222 تماس بگیرید.