کسورات حقوق و دستمزد به کسری‌هایی گفته می‌شود که به دلایل مختلف از حقوق کارگران و کارکنان کسر می‌شود. به عبارت دیگر در زمان پرداخت حقوق به کارمندان ممکن است مبالغ نقدی یا مزایا یا تسهیلات مربوطه در قرارداد کاری کاسته یا کم شود. عوامل مختلفی وجود دارند که می‌توانند باعث ایجاد کسورات در حقوق و دستمزد کارکنان شوند.این کسورات می‌توانند به دلایل قانونی، مالیاتی یا حتی توافقی باشند و تأثیرات قابل توجهی بر وضعیت مالی کارکنان داشته باشند. در این مقاله، به بررسی انواع کسورات حقوق و دستمزد، نحوه محاسبه آنها، تأثیرات آنها بر کارکنان و ثبت سند حسابداری کسورات حقوق خواهیم پرداخت.
کسورات حقوق
کسورات حقوق به هر نوع کسر از مبلغ نهایی دریافتی کارکنان اشاره دارد. این کسورات می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- کسورات قانونی
- کسورات شخصی
محاسبه حقوق و دستمزد پرسنل را به سپیدار بسپارید
ثبت اطلاعات و محاسبه حقوق کارکنان
تهیه دیسکت‌های قانونی بیمه و مالیات
تهیه و ارسال لیست مالیات حقوق
اتصال به سیستم ورود و خروج کارکنان
تهیه دیسکت پرداخت حقوق برای تمامی بانک‌ها
کسورات قانونی
این نوع کسورات بر اساس قوانین و مقررات دولتی تعیین می‌شوند و تحت قوانین یا قرارداد‌های کاری که بین کارفرما و کارکنان تنظیم می‌شود ممکن است مبلغی از حقوق کل کارکن را تحت عنوان کسورات قانونی کم کنند و از آن برای انجام اقداماتی نظیر صندوق بازنشستگی یا صندوق تأمین اجتماعی استفاده کنند. کسورات قانونی شامل موارد زیر هستند:
کسورات مالیاتی
این نوع از کسورات به مبلغی اشاره دارد که از حقوق هر کارمند یا کارگر برای پرداخت مالیات بر در آمد کسر می‌شود. محاسبه مقدار کسورات حقوق برای مالیات، بر عهده کارفرما است. کارفرما پس از بررسی معافیت‌های مالیاتی مبلغ باقی‌مانده را که سهم کارگر است، از حقوق او کسر می‌کند و این مبلغ کسر شده را به‌حساب اداره مالیات واریز می‌نماید. بررسی عواملی که موجب معافیت در پرداخت مالیات می‌شود، پیش از کسورات حقوق الزامی است تا مبلغ نهایی درست مشخص شود.
بیمه تأمین اجتماعی
مبلغی که برای حمایت از کارکنان در برابر بیکاری، بیماری و حوادث پرداخت می‌شود. این کسورات معمولاً به‌صورت درصدی از حقوق پایه وزارت کار محاسبه می‌شوند. سازوکارِ پرداخت حق بیمه به‌این صورت است که کارفرما ۷درصد از حقوق و مزایای ماهانۀ کارگر را کسر کرده و ۲۳درصد مابقی را نیز به آن اضافه می‌کند و مجموعاً ۳۰درصد را به حساب تأمین اجتماعی واریز می‌کند.
صندوقِ اجرا
اگر کارگر بر اساس حکم دادگاه یا مراجع قانونی، ملزم به پرداخت مبالغی شده باشد، کسوراتی تحت عنوان صندوقِ اجرا به‌صورت ماهیانه از حقوق او کسر می‌شود و به حسابی با نام صندوقِ اجرا واریز می‌شود؛ این کسر و واریز تا زمانی که کل مبلغ تعیین‌شده تسویه شود، ادامه خواهد داشت.
کسورات شخصی
کسورات شخصی، مبالغی هستند که براساس توافق بین کارگر و کارفرما به‌صورت دائم یا موقت از حقوق ماهیانۀ کارمند کسر می‌شود. این مبالغ در قانون پیش‌بینی نشده‌‌اند و صرفاً منوط به توافق بین کارگر و کارفرما هستند.
این نوع کسورات ممکن است به دلایل مختلفی صورت گیرد و شامل موارد زیر هستند:
- اقساط وام‌ها: کسری که برای بازپرداخت وام‌های شخصی یا بانکی از حقوق کارکنان کسر می‌شود.
- مساعده: بخشی از حقوق است که کارگر قبل از موعد مقرر از کارفرما دریافت می‌کند؛ این دریافت براساس موافقت کارفرما صورت می‌گیرد و در موعد پرداخت حقوق، از حقوق کارمند تحت عنوان کسورات مساعده کسر می‌شود..
- بیمه‌های تکمیلی: در صورتی‌که کارگر یا افراد تحت تکفّل او، عضو بیمه‌های تکمیلی‌ای باشند که کارفرما برای آنها در نظر گرفته، به‌صورت ماهیانه مبلغی بابت بیمۀ تکمیلی از حقوق کارگر کسر می‌شود. طبیعتاً این عدد بر اساس نرخ بیمۀ تکمیلی و همچنین تعداد افراد تحت تکفلی که در بیمۀ تکمیلی عضو هستند محاسبه می‌شود.
- هزینۀ متفرقه: براساس قرارداد بین کارگر و کارفرما، در صورتی‌که کارفرما هزینه‌هایی مثل ایاب و ذهاب یا وعده‌های غذایی کارگر را تأمین کند، می‌تواند وجوه مربوط به آن را از حقوق کارگر کسر کرده و مبلغ آن را تحت عنوان کسورات هزینۀ غذا، در فیش حقوقی کارگر درج کند.
نحوه محاسبات کسورات حقوق و دستمزد
محاسبه کسورات معمولاً در پایان هر ماه انجام می‌شود. برای این کار، ابتدا حقوق ناخالص کارکنان محاسبه می‌شود و سپس کسورات قانونی و شخصی از آن کسر می‌گردد.
تأثیر کسورات حقوق بر کارکنان
کسورات حقوق و دستمزد می‌توانند تأثیرات مثبت و منفی بر کارکنان داشته باشند. از یک سو، کسورات قانونی مانند بیمه تأمین اجتماعی و بیمه درمانی می‌توانند امنیت مالی کارکنان را افزایش دهند. از سوی دیگر، کسورات شخصی بی‌مورد یا زیاد ممکن است فشار مالی زیادی بر کارکنان وارد کند و رضایت شغلی آنها را کاهش دهد.
از این رو، کارگران نگران کاهش حقوق خود هستند و ممکن است وضع قوانین جدید در هر سال این نگرانی را شدت دهد. سازمان‌هایی مانند تأمین اجتماعی، اداره مالیات، اداره کار و نهادهای کارگری باید ناظر به این قوانین و اعمال کسورات باشند و مطمئن شوند که محاسبات درست انجام شده است.
نکات مهم در مورد مدیریت کسورات
مدیریت صحیح کسورات حقوق نیازمند دقت و توجه به جزئیات است. کارفرمایان باید در نظر داشته باشند که:
- آگاهی از قوانین جدید: تغییرات قوانین مالیاتی یا بیمه‌ای ممکن است تأثیر مستقیمی بر میزان کسورات داشته باشد.
- شفافیت در ارتباط با کارکنان: اطلاع‌رسانی دقیق به کارکنان درباره نحوه محاسبه کسورات و دلایل آنها می‌تواند اعتماد را افزایش دهد.
- استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت منابع انسانی: نرم‌افزارهای پیشرفته سیستم حقوق و دستمزد می‌توانند در محاسبات دقیق‌تر کمک کنند و خطاهای انسانی را کاهش دهند.
چالش‌ها
- عدم آگاهی کارکنان: بسیاری از کارکنان اطلاعات کافی درباره حقایق مالی خود ندارند. برگزاری دوره‌های آموزشی درباره حقوق و دستمزد می‌تواند به افزایش آگاهی کمک کند.
- خطاهای انسانی در محاسبات: محاسبات دستی ممکن است منجر به اشتباهاتی شود که تبعات مالی داشته باشد. استفاده از مشاوران مالی: مشاوران حرفه‌ای می‌توانند در زمینه قوانین جدید و تغییرات کمک کنند.
سخن پایانی
کسورات حقوق و دستمزد بخش جدایی‌ناپذیری از فرآیند پرداخت حقوق هستند. شناخت انواع کسورات، نحوه محاسبه آنها و تأثیرات آنها بر کارکنان می‌تواند به بهبود وضعیت مالی و روانی کارکنان کمک کند. لذا، اهمیت آگاهی از این موضوع برای هر دو طرف، یعنی کارفرما و کارمند، کاملاً واضح است.
با توجه به پیچیدگی‌های موجود در محاسبات کسورات، استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت حقوق و دستمزد مانند «سپیدار سیستم» می‌تواند به تسهیل این فرآیند کمک کند. این سیستم‌ها به کارفرمایان امکان می‌دهند تا با دقت بیشتری فیش حقوقی را تهیه کرده و تمامی کسورات را به‌طور دقیق محاسبه کنند.
در نهایت، آگاهی از قوانین مربوط به کسورات حقوق و دستمزد نه تنها برای کارفرمایان بلکه برای کارکنان نیز ضروری است تا بتوانند حقایق مالی خود را بهتر درک کنند و در صورت نیاز اقدام کنند.