بررسی مالیات بر دارایی و مالیات بر ارث در سپیدار سیستم
قانون مالیات بر دارایی در برای اولین بار در سال 1366 تصویب شد و به 5 گروه تعلق گرفت. سپس این قانون در دهه 80 مجددا بازنگری و برای هر گروه از مالیات، یک نرخ مشخص در نظر گرفته شد. مالیات بر دارایی به‌عنوان یکی از انواع مالیات‌های مستقیم، به داراییها و منابع ثروت خالص فرد تعلق میگیرد که در ایران قوانین خاصی دارد.
در این مقاله به سوال «مالیات بر دارایی چیست» پاسخ می‌دهیم و انواع مالیات بر دارایی را بررسی خواهیم کرد.
مالیات بر دارایی؛ مالیاتی برای دارایی خالص یک فرد
برخلاف مالیات بر درآمد که به‌صورت سالانه از فرد دریافت میشود، مالیات بر دارایی نسبت به ثروت مشخص هر فردی در نظر گرفته میشود. ازهمین‌رو به منظور محاسبه مالیات بر ثروت قابل پرداخت، دولت باید سابقه‌ای از تمام دارایی‌های افراد را در دست داشته باشد. کلیه اموال شامل وجه نقد، وسایل نقلیه، املاک، سهام، اوراق قرضه و غیره که به‌صورت رسمی به نام فرد باشد، شامل مالیات می‌شوند. اگر مجموع همه این داراییها از میزان مشخص شده بیشتر شود، شخص موظف به پرداخت مالیات بر ثروت خواهد بود.
مالیات بر دارایی هم‌چنین با نام‌های “مالیات بر سرمایه” یا “مالیات بر سهام” نیز شناخته میشود. این مالیات به ارزش خالص شخص تعلق میگیرد که شامل دارایی منهای بدهی است. برای پرداخت یا محاسبه مالیات بر دارایی، کافی است به سامانه مودیان مراجعه کنید. با استفاده از نرم افزار سامانه مودیان به‌راحتی به این سامانه دسترسی خواهید داشت.
انواع مالیات بر دارایی کدامند؟ 5 زیر گروه اصلی مالیات بر دارایی
نحوه محاسبه و قوانین مالیات بر دارایی در کشورهای مختلف یکسان نبوده و در هر کشور مالیات بر دارایی‌های خاص و با ارزش متفاوتی سنجیده میشود. کشور ایران نیز برای شفاف سازی انواع مالیات بر دارایی، در سال 66 انواع مالیات بر دارایی را به 5 بخش زیر تقسیم کرد.
- مالیات سالیانه املاک و مساکن
- مالیات خانه‌های خالی
- مالیات اراضی بایر
- مالیات حق تمبر
- مالیات ارث
با اصلاحاتی که در سال 1380 انجام شد، 3 مورد اول از مالیات بر دارایی حذف شوند. در حال حاضر فقط مالیات حق تمبر و مالیات وراثت در مجموعه مالیات بر دارایی قرار دارند؛ البته موارد دیگر به‌طور‌کامل حذف نشده‌اند بلکه در اصلاحیه جدید وجود دارند؛ به عنوان مثال مالیات بر خودروهای لوکس شامل قوانین اصلاح شده می‌شوند.
طی این تغییرات، لیست افراد معاف از مالیات نیز تغییر کرد و معافیت مالیاتی با شرایط جدیدی برای افراد در نظر گرفته شد.
بررسی زیر گروه‌های اصلی مالیات بر دارایی
مالیات بر دارایی املاک چقدر است؟ بررسی نرخ مالیات واحد مسکونی
مالیات بر املاک به‌خصوص ملک‌های ارزان قیمت و نسبتا لوکس، با نرخ خاصی سنجیده میشود. به صورت کلی واحدهای مسکونی که ارزشی بیش از ۱۰ میلیارد تومان دارند به شرح زیر شامل مالیات بر مسکن خواهند شد.
- نرخ مالیات ۱ درهزار برای واحدهای مسکونی با ارزشی بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد تومان
- نرخ مالیات ۲ درهزار برای واحدهای مسکونی با ارزشی بین ۱۵ تا ۲۵ میلیارد تومان
- نرخ مالیات ۳ درهزار برای واحدهای مسکونی با ارزشی بین ۲۵ تا ۴۰ میلیارد تومان
- نرخ مالیات ۴ درهزار برای واحدهای مسکونی با ارزشی بین ۴۰ تا ۶۰ میلیارد تومان
- نرخ مالیات ۵ درهزار برای واحدهای مسکونی با ارزشی بیش از ۶۰ میلیارد تومان
بر این اساس اگر ملکی ۱۵ میلیارد تومان ارزش‌گذاری شود، باید سالانه ۵ میلیون تومان به سازمان مالیات کشور به عنوان مالیات بر املاک لوکس پرداخته شود. توجه داشته باشید که در صورت کسب درآمد از املاک، باید مالیات جداگانه‌ای برای حق اجاره پرداخت شود. هم‌چنین مالیات بر نقل و انتقال، مالیات بر مستغلات خالی و مالیات بر ساخت و ساز نیز از دیگر انواع مالیات بر دارایی املاک محسوب می‌شوند. افراد سرمایه‌دار که ملک و املاک متنوعی دارند، باید حتما در اظهارنامه مالیاتی میزان مالیات بر ملک خود را درج کنند. برای آشنایی بیشتر با نحوه نگارش اظهارنامه، قط کافی است نگاهی به مقاله «اظهارنامه مالیاتی چیست» داشته باشید.
مالیات بر مستغلات خالی؛ برای جلوگیری از احتکار مسکن
در سال 1394 دولت برای جلوگیری از احتکار ارائه مسکن و املاک، قانونی را تصویب کرد که طی آن خانه‌های خالی از سکنه بعد از یک سال مشمول پرداخت مالیات می‌شوند. در این قانون مالیاتی، کلیه واحدهای مسکونی و تجاری در شهرهای بزرگ، در صورت خالی ماندن بیش از 1 سال، مشمول پرداخت مالیات خواهند شد.
طبق این قانون صاحبان این املاک موظف هستند که از سال دوم نیمی از مالیات بر درآمد اجاره و برای سال سوم به همان اندازه درآمد از اجاره را پرداخت کنند. هم‌چنین در سال‌های بعدی 1.5 برابر درآمد از اجاره را به عنوان مالیات بر مستغلات خالی باید به حساب مالیات دولت واریز شود.
مالیات بر اراضی بایر؛ برای زمین‌های بدون استفاده
در این نوع از مالیات بر دارایی، صاحبانی که از اراضی خود بدون دلیل خاصی استفاده نمی‌کنند ملزم به پرداخت مالیات هستند. منظور از زمین بایر در قانون مالیاتی کشور، زمینت‌هایی است که قبلا در دست کشاورزی یا بهره‌برداری بوده‌اند و در حال حاضر بدون استفاده رها شدهاند. میزان مالیات پرداختی توسط صاحبان این اراضی به صورت زیر تعیین میشود:
- نرخ مالیات 2 درصد برای زمین‌هایی که به مدت 2 تا 4 سال بایر
- نرخ مالیات 4 درصد برای زمین‌هایی که به مدت 4 سال بایر
- نرخ مالیات 5 درصد برای زمین‌هایی که بیش از 5 سال بایر
هم‌چنین توجه داشته باشید که نرخ مالیات 12 درصدی برای اراضی بایر با کاربری مسکونی در نظر گرفته شده است و صاحبان اراضی باید موظف به پرداخت این مالیات هستند.
مالیات بر ارث پس فوت صاحب دارایی و انتقال آن به ورثه محاسبه میشود
مالیات بر ارث در زمان فوت صاحب دارایی و انتقال آن به ورثه محاسبه شده و به وارث تعلق میگیرد. البته قبل از مشخص شدن مقدار نهایی مالیات باید معافیت‌های مالیاتی محاسبه شود تا از مالیات بر اثر حذف گردد. توجه داشته باشید که هزینه کفن و دفن در حدود عرف و بدهیهای متوفی، از جمله معافیت‌های مالیات بر ارث هستند که باید محاسبه شوند. نکته مهم در مورد مالیات بر ارث مربوط میزان نزدیکی خانوادگی وارث به متوفی است که روی میزان مالیات تاثیر مستقیم خواهد داشت.
- وارثان درجه یک (فرزندان، همسر، والدین و نوه): نرخ مالیات بر ارث برای این افراد بسته به ارزش ارث بین 5 تا 35 درصد خواهد بود.
- وارثان درجه دو (خواهر، برادر و فرزندان آن‌ها): نرخ مالیات در وراثت برای این دسته بین 15 تا 45 درصد خواهد بود.
برای وارثان درجه سه نیز نرخ مالیات بر ارث 35 تا 65 درصد در نظر گرفته شده است که این افراد شامل عمو، خاله، دایی، عمه و فرزندان آن‌ها می‌شوند.
مالیات بر ارث پس از فوت صاحب دارایی
مالیات حق تمبر؛ برای الصاق و ابطال تمبرهای دولتی
مالیات حق تمبر که با نام مالیات تمبر هم شناخته میشود، هزینه‌ای است که به الصاق تمبر و ابطال آن تعلق میگیرد. کلیه افرادی که پروانه کسب دارند، برای رسمی کردن و لازم‌الاجرا کردن اسناد خود باید مالیات حق تمبر را پرداخت کنند. مالیات حق تمبر شامل مالیات‌های غیر مستقیم میشود که اهمیت پرداخت آن برای اعتبار بخشیدن و رسمیت دادن به اسناد و اوراق بهادار است.
درصد مالیات بر دارایی چقدر است؟ مالیات بر دارایی چگونه محاسبه میشود؟
در ایران تنها دو نوع مالیات بر ارث و مالیات بر تمبر وجود دارد و انواع مالیات بر دارایی حذف شدهاند. درصد مالیات بر دارایی در ایران از سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۶ یعنی به مدت ۱۲ سال چیزی حدود ۵ تا ۶ درصد بود‌ه است که مقدار دقیق آن در اکثر موارد ۵.۷ درصد تعیین می‌شد.
توجه داشته باشید بقیه انواع مالیات که از قانون جدید حذف شدهاند به شکل اصلاح شده هنوز در قانون مالیاتی کشور برای دارایی‌هایی با شرایط مشخص از جمله خانه، ماشین‌های لوکس و مالیات بر تمبر وجود دارند.
مالیات بر دارایی خودرو چیست؟
مالیات دارایی خودرو در ایران با عنوان مالیات بر خودرو لوکس شناخته میشود و از مجموعه مالیات بر دارایی خارج است. مالیات بر خودروهای لوکس فقط به خودروهایی که ارزشی بیش از یک میلیارد تومان دارند تعلق میگیرد. به‌صورت کلی برای محاسبه مالیات بر خودرو از درصدهای زیر استفاده میشود:
- نرخ مالیات ۱ درصد برای خودروهایی با ارزشی بین ۱ تا ۱.۵ میلیارد تومان
- نرخ مالیات ۲ درصد برای خودروهایی با ارزشی بین ۱.۵ تا ۳ میلیارد تومان
- نرخ مالیات ۳ درصد برای خودروهایی با ارزشی بین ۳ تا ۴.۵ میلیارد تومان
- نرخ مالیات ۴ درصد برای خودروهایی با ارزشی بیش از ۴.۵ میلیارد تومان
هرچه مبلغ خودرو بیشتر از 1 میلیارد تومان باشد، بر اساس قانون مصوبه مالیات بر دارایی، نرخ مالیات نیز افزایش می‌یابد.
نحوه محاسبه مالیات بر دارایی خودرو در سپیدار سیستم
مالیات بر دارایی خودروهای داخلی چقدر است؟
مالیات بر خودروهای لوکس به خودروهای داخلی تعلق نمی‌گیرد چرا‌که ارزش اکثر خودروهای تولید داخل کمتر از ۱ میلیارد تومان است. اما این موضوع به این معنی نیست که خودروهای داخلی از هر گونه مالیاتی معاف هستند.
مالیات بر ثروت خودروهای داخلی، نسبت به رتبه‌بندی مصرف انرژی ممکن است شامل ۰ تا ۵ درصد مالیات شوند که با عنوان مالیات آلایندگی به خودروهای شناخته میشود. علاوه‌بر مالیات آلایندگی، ۱ درصد مالیات نقل و انتقال به خودروهای ساخت ایران نیز تعلق خواهد گرفت.
تفاوت مالیات بر مصرف و مالیات بر دارایی چیست؟
مالیات بر مصرف بر خلاف مالیات بر دارایی، در دسته مالیات‌های غیرمستقیم قرار میگیرد. شما فقط زمانی باید مالیات بر مصرف را پرداخت کنید که از محصولات و خدمات مشمول مالیات استفاده کنید. مالیات بر مصرف شامل مالیات بر فروش، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر کالاهای وارداتی و مالیات غیر مستقیم میشود.
انواع مالیات بر دارایی؛ از مهم‌ترین موارد مالیات در ایران
در این مقاله تلاش کردیم انواع مالیات بر دارایی را بررسی کنیم. مالیات بر دارایی تمبر، ارث و میراث، خودرو، خانه، اراضی بایر و مسکن‌های خالی از انواع مالیات بر دارایی هستند. نسبت به مبلغ دارایی، درصد مالیات نیز متفاوت خواهد بود. برای محاسبه انواع مالیات بر دارایی، شما می‌توانید از نرم‌افزارهای حسابداری سپیدار سیستم کمک بگیرید. این نرم‌افزار به ساده‌ترین شکل ممکن مالیات بر دارایی را محاسبه خواهد کرد تا در زمان‌های مشخص شده آن را پرداخت کنید.
سوالات متداول
- مالیات بر ثروت چیست؟
مالیات بر ثروت همان مالیات بر دارایی خالص است که به‌طور‌‌کلی به تفاوت بین داراییها و بدهیهای یک فرد تعلق میگیرد.
- مالیات بر مستغلات خالی چیست؟
در این قانون مالیاتی، تمام واحدهای مسکونی و تجاری در شهرهای بزرگ، در‌صورتی‌که بیش از یک سال خالی بمانند باید مالیات بر مستغلات خالی از سکنه را پرداخت نمایند.
- مالیات بر اراضی بایر چیست؟
مالیات بر اراضی بایر از دیگر انواع مالیات بر دارایی است که به زمین‌های بدون استفاده تعلق میگیرد.