چک صیادی چیست؟ استعلام، انتقال + ثبت صیاد چک

چک صیادی، یکی از انواع چک است که بر اساس جدیدترین قوانین چک ایجاد و معرفی شده اند. چک صیادی بر اساس قانون جدید چک و تحت نظارت بانک مرکزی از طریق سامانه صیاد صادر می شود. یکی از مشخصه های اصلی چک صیادی، رنگ بنفش آن است. در این مطلب قصد داریم به سوال چک صیادی چیست، به طور کامل پاسخ دهیم و ثبت و استعلام چک صیادی را به صورت مرحله به مرحله و تصویری به شما عزیزان آموزش دهیم.

چک صیادی، در ابتدای سال 1400 مبنی بر اصلاح فرایندهای صدور و وصول چک در ادامه قانون چک که از آبان 1397 وضع شده بود، از سوی بانک مرکزی ابلاغ شد.

این قانون در پی افزایش پرونده‌های شکایات مربوط به چک، برای پیشگیری از انواع کلاهبرداری‌ها در زمینه نوشتن یا نقد کردن چک، جلوگیری از ارائه چک بلا‌محل و همچنین ثبت تمام مراحل از زمان صدور تا وصول چک در سامانه اینترنتی، و دسترسی سریع و آسان به وضعیت چک‌ها به اجرا درآمده است.

طبق این قانون تمامی چک‌ها باید در سامانه صیاد ثبت شوند، و دسته چک‌های قدیمی به صورت گذشته صادر نخواهد شد.

ویژگی‌ های چک صیادی و تفاوت آن با چک‌ سنتی

با شنیدن اسم چک صیادی، چند ویژگی به ذهن ما می‌رسد؛ برای مثال رنگ بنفش این چک و سامانه صیاد. ما در اینجا درباره ویژگی‌های چک صیادی و تفاوت آن با چک‌های سنتی بیشتر توضیح می‌دهیم. در ادامه به ۶ مورد از تفاوت‌های مهم این دو نوع چک اشاره می‌کنیم:

1. در صورتی که شما به عنوان دارنده چک صیادی با چک بلامحل روبرو بشوید، تمام حساب‌های صادرکننده چک در آن بانک و بانک‌های دیگر تا یک سقف مبلغ مشخص توقیف می‌شود. این در حالی است که اگر چک سنتی بلامحل داشتید و صادرکننده چک در حساب‌های دیگر خودش پول داشت، بانک اجازه برداشت پول از آن حساب‌ها را نداشت.
2. دسته‌چک‌های صیادی در همه بانک‌ها به یک شکل و یک رنگ (بنفش) صادر می‌شوند.
3. شعبه بانک مسئول اعتبارسنجی و صدور دسته‌چک صیادی برای مشتری نیست. همه این مراحل توسط سامانه بانک مرکزی انجام می‌شود؛ بنابراین صدور دسته‌چک بر اساس روابط خاصی که بعضی از مشتری‌ها با شعب دارند و خارج از ضوابط، در مورد چک‌های صیادی امکان‌پذیر نیست.
4. دارنده چک سنتی نمی‌توانست وضعیت صادرکننده دسته‌چک را پیش از دریافت چک استعلام کند. اما چک‌های بنفش صیادی به‌راحتی قابل استعلام هستند. این موضوع باعث کاهش در تعداد چک‌های برگشتی می‌شود.
5. تمامی فرایندهای صدور، استعلام و ثبت چک صیادی به صورت آنلاین انجام می‌شود؛ بنابراین چک صیادی را می‌توان یک چک کاملاً آنلاین دانست.
6. امکان صدور چک صیادی در وجه حامل وجود ندارد.

چک صیادی چیست؟

به سامانه “صدور یک پارچه دسته چک” سامانه صیاد و به انواع چک بانکی که قابلیت ثبت و پیگیری در این سامانه را دارند، چک صیادی گفته می‌شود. مهم‌ترین ویژگی چک صیادی وجود شماره منحصر به فرد برای هر برگه چک و قابلیت استعلام گیری این کد با استفاده از پیامک یا سامانه اینترنتی می‌باشد.

همه چک‌های صیادی دارای ویژگی ظاهری یکسان می‌باشند و تنها نام و نشانه بانک صادر کننده حساب چک‌ها با یکدیگر متفاوت است. همه چک‌های صیادی به رنگ صورتی و بنفش چاپ شده‌اند و شماره سریال چک در مقابل نور ماورای بنفش تغییر رنگ می‌دهد.

عبارت “کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است” در قسمت پایین و سمت چپ چک درج شده است. همچنین گیرنده چک، علاوه بر کد 16 رقمی، با اسکن بارکد درج شده در بالای چک امکان استعلام وضعیت آن را دارد. نشانه سامانه صیاد به صورت نامرئی و قابل رویت زیر نور در زمینه چک و به صورت مرئی در پایین چک درج شده است.

مشخصات چک صیادی

ظاهر چک صیادی به این صورت است که ابعاد 170 در 85 میلی‌متر دارد و رنگ آن ترکیبی از بنفش و صورتی است. در قسمت بالا، سمت چپ یک عدد 16 رقمی نوشته شده که همان شناسه صیادی چک است.

در کنار آن نیز بارکد شناسه چک قرار دارد. پایین سمت چک نیز نشانه سامانه ساید به رنگ بنفش وجود دارد که زیر آن عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال ان در سامانه صیاد است» نوشته شده است.

شناسه صیاد چک کجاست؟

مهم‌ترین کاربردی که شناسه صیاد چک برای کاربران چک‌های صیادی دارد این است که برای ثبت و استعلام در سامانه صیاد از آن استفاده کنند. با توجه به اینکه مدت زیادی از ارائه دسته‌چک‌های بنفش در بانک‌های ایران نمی‌گذرد، برای بسیاری از کسانی که می‌خواهند چک صیادی صادر یا دریافت کنند و نیاز به ثبت اطلاعات در سامانه دارند، این سؤال پیش می‌آید که شناسه صیاد چک کجاست؟ در عکس زیر می‌توانید محل قرارگرفتن شناسه صیاد در چک‌های صیادی را ببینید:

شکل ظاهری چک صیاد چگونه است؟ + عکس چک صیاد

اولین تفاوت ظاهری که چک‌های صیادی با چک‌های سنتی دارند، رنگ آنهاست. چک‌ها قبلاً با توجه به اینکه توسط کدام بانک صادر شده‌اند ظاهر متفاوتی داشتند اما چک صیادی به رنگ بنفش است. به همین دلیل هم هست که خیلی‌ها چک صیادی را به اسم چک بنفش می‌شناسند.

دومین تفاوت این دو نوع چک، جمله‌ای است که در قسمت پایین و سمت چپ چک‌های صیادی نوشته شده است. در سمت پایین و چپ چک‌های صیادی نوشته شده است که “کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است”.

تفاوت ظاهری سوم بین این دو چک که توجه به آن خیلی مهم است، کد یکتای ۱۶ رقمی (شناسه صیاد) در قسمت بالا سمت چپ چک و یک کیو آر کد (QR code) است که از این کد یکتا و کیو آر کد می‌توانید برای ثبت صدور و دریافت و همچنین استعلام سابقه صادرکننده چک استفاده کنید.

دسته چک صیادی چیست؟ ورژن جدید چک‌های بانکی

در حال حاضر چک‌های قدیمی ارزش و اعتبار چندانی ندارند. در صورت درخواست صدور دسته چک، دسته‌چک‌های صیادی برایتان صادر خواهد شد. بنابراین اگر قصد دریافت چک دارید، باید کاملا بدانید که دسته چک های صیادی چیست و استفاده از آن‌ها چگونه است؟

نشانه سامانه صیاد در پایین هر برگ چک سمت چپ قرار دارد. البته برای مشاهده این نماد باید چک را زیر نور بگیرید تا نشانه سامانه صیاد نمایان شود.

یکی‌دیگر از ویژگی‌های جذاب چک‌های صیادی تغییر رنگ شماره سریال چک در مقابل نور فرابنفش است. این شماره سریال در قسمت بالا سمت چپ قرار دارد. انواع دیگری هم از چک‌ها وجود دارند که در صورت نیاز می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.

چک رمزدار یکی از ایمن‌ترین چک‌ها است که درصورت گم شدن یا سرقت هیچ خطری تهدیدتان نمی‌کند. برای آشنایی بیشتر با چک رمزدار خواندن مقاله لینک‌شده را به شما توصیه می‌کنیم.

مزایای چک صیادی چیست؟

• عدم امکان دریافت دسته چک توسط افراد فاقد صلاحیت و با سابقه چک برگشتی
• امکان ثبت فوری چک سرقتی و یا مفقودی
• جلوگیری از کلاهبرداری و جعل چک
• عدم امکان صدور چک بلامحل
• عدم امکان صدور چک حامل و حذف ظهرنویسی و پشت نویسی چک
• عدم نیاز به مراجعه حضوری به بانک برای استعلام وضعیت و وصول چک
• امکان استعلام وضعیت چک قبل از دریافت، انتقال و یا عقد قرارداد وابسته به آن
• امکان پیگیری قانونی آسان در صورت بروز هرگونه مشکل یا بدحسابی صاحب چک

نحوه گرفتن دسته چک صیادی

شرایط و مدارک مورد نیاز برای دریافت چک صیادی مانند دسته چک‌های قدیمی است.

مراحل دریافت دسته چک صیادی

• مراجعه به بانک صادر کننده دسته چک
• استعلام سابقه شخص و حساب
• رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی قبلی
• افتتاح حساب سپرده با شرایط ذکر شده
• معرفی و ثبت اطلاعات معرف
• ثبت درخواست دسته چک
• دریافت دسته چک

نحوه صحیح نوشتن چک صیادی

در چک‌های صیادی مشکل خط‌خوردگی و جعل مبلغ و امضای چک و همین‌طور پشت نویسی و الحاق توضیحات، حل شده است. از آنجایی که صاحب چک بعد از نوشتن چک باید تمام اطلاعات مربوط به برگه چک، مبلغ، تاریخ سررسید و اطلاعات دریافت‌کننده چک را در سامانه صیاد ثبت کند، دست بردن در متن یا جعل چک تقریباً غیر ممکن است.

اما همچنان نکاتی وجود دارد که قبل از ثبت چک در سامانه باید به آن توجه کنید. بهترین حالت آن است که از پرینتر و برنامه‌های دارای فرمت چاپ چک استفاده کنید و دست‌نویسی نکنید.

در نظر داشته باشید پشت‌نویسی و خط‌خوردگی در چک صیادی ممنوع است و در صورت وقوع چک را از اعتبار ساقط می‌کند. از این رو با دقت بالا نگارش چک را انجام دهید. در کنار امضای خود نام و نام خانوادگی خود را هم درج کنید.

همچنین اگر صاحب چک فرد حقوقی باشد، در محل امضای صاحب چک، حک مهر واحد حقوقی نیز الزامی است.

آموزش ثبت چک صیادی

برای نقد کردن چک‌های صیادی قبل از هر چیز، چک باید در سامانه صیاد ثبت شود. در قسمت پایین سمت چپ چک‌های صیادی این عبارت را مشاهده می‌کنید: «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است». این عبارت نشان می‌دهد که چک‌های صیادی بدون ثبت در سامانه هیچ ارزشی ندارند و فرد قادر به نقد کردن آن‌ها نخواهد بود.

صادرکننده چک باید هویت گیرنده، مبلغ و تاریخ چک را در سامانه ثبت کند تا فرد قادر به برداشت وجه از بانک باشد. افراد حقیقی و حقوقی می‌توانند با مراجعه به بانک چک‌های صیادی را دریافت کنند.

در شرکت‌ها حسابدارها معمولا مسئول رسیدگی به این مسائل هستند. برای آشنایی بیشتر با انواع حسابداری، خواندن مقاله حسابداری دولتی را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

ثبت، انتقال و وصول چک صیادی به سه روش امکان پذیر است و صاحبان چک صیادی می‌توانند بسته به انتخاب خود از یکی از سه شیوه استفاده کنند. همچنین گیرنده چک هم در هنگام دریافت چک باید به بررسی صحت اطلاعات چک و تأیید دریافت آن اقدام کند.

روش‌های ثبت، استعلام و دریافت چک صیادی

1. استفاده از اینترنت بانک: همه بانک‌های صادرکننده چک‌های صیادی، ثبت این چک‌ها را در خدمات اینترنتی خود قرار داده‌اند. برای ثبت چک صیادی با اینترنت بانک، پیش از هر چیز باید خدمات اینترنت بانک خود را فعال کنید. با ورود به سایت بانک موردنظر و سپس رفتن به صفحه سامانه صیاد می‌توانید به ثبت چک صیادی بپردازید.
2. استفاده از اپلیکیش اختصاصی سامانه صیاد (ساد 24): اپلیکیشن ساد ۲۴ توسط سامانه صیاد طراحی شده است و به این سامانه اختصاص دارد. این اپلیکیشن را از وب‌سایت صیاد دانلود و روی گوشی همراه خود نصب کنید. ثبت چک صیادی از طریق اپلیکیشن‌هایی مانند آپ هم امکان‌پذیر است.
3. استفاده از وب‌سایت سامانه صیاد: به نشانه bmi.ir

ثبت چک صیادی با هرکدام از روش‌های بالا به‌آسانی انجام می‌شود. برای این کار به احراز هویت با استفاده از شماره موبایل و شماره ملی دارید. در گام‌های بعدی باید اطلاعات کارت بانکی که چک صیاد را روی آن دریافت کرده‌اید، وارد کنید.

ثبت شناسه ۱۶ رقمی، شماره سریال، مبلغ و تاریخ سررسید در مراحل بعدی باید انجام شود. در نهایت، بعد از وارد کردن کد ملی و نام گیرنده چک، اطلاعات ثبت‌شده به شما نمایش داده خواهد شد که باید آن‌ها را تایید کنید.

انواع نرم‌افزارها حتی یک نرم افزار حسابداری مغازه کوچک چاپ چک را برایتان امکان‌پذیر می‌کند تا با اطمینان بیشتری این روند را طی کنید.

راهنمای استفاده از سایت سامانه صیاد (ثبت چک توسط صاحب چک)

1 ورود به سایت، انتخاب نوع حقیقی یا حقوقی صاحب چک و انتخاب نوع عملیات مورد نظر مانند ثبت چک از گزینه‌های سمت راست صفحه:

2 احراز هویت با استفاده از شماره موبایل و شماره ملی و ورود به سامانه پیچک:

3 وارد کردن کد پیامکی ارسال شده و ورود:

4 ثبت اطلاعات کارت بانکی که چک صیاد را روی آن دریافت کرده‌اید:

5 ثبت شناسه 16 رقمی صیادی درج شده بر روی برگه چک:

6 ثبت شماره سریال/سری چک، مبلغ، تاریخ سررسید و توضیحات:

7 ثبت کدملی و نام گیرنده چک:

8 نمایش اطلاعات ثبت شده جهت بررسی صحت یا ویرایش در صورت نیاز و تأیید آن‌ها:

9 نمایش اطلاعات چک و ثبت نهایی:

راهنمای استفاده از وب‌سایت سامانه صیاد (تأیید دریافت توسط گیرنده چک)

1 وارد کردن شناسه 16 رقمی چک صیاد و تأیید دریافت استعلام شناسه:

2 مشاهده اطلاعات چک و تأیید آن در صورت صحت اطلاعات یا رد چک در صورت مغایرت اطلاعات:

3 ثبت توضیحات (درصورت نیاز) و تأیید نهایی:

نحوه استعلام چک صیادی

مطابق با قوانین چک، صادرکننده چک باید چک صیادی را در سامانه ثبت کرده، سپس آن را به دارنده تحویل دهد. بعد از گرفتن چک از صادرکننده می‌توانید از روش‌های مختلفی از چک استعلام بگیرید. استعلام چک هم مانند ثبت، با استفاده از اینترنت بانک و اپلیکیشن‌های بانکی امکان‌پذیر است. بااین‌حال روش‌های دیگری هم برای استعلام چک وجود دارد که عبارت‌اند از:

• استعلام از سایت بانک مرکزی: با مراجعه به سایت بانک مرکزی می‌توانید بعد از وارد کردن شناسه ۱۶ رقمی از چک استعلام بگیرید.
• استعلام چک با پیامک: برای استعلام چک از طریق پیامک فقط کافی است شماره ۱۶ رقمی روی برگه چک را بدون هیچ کلمه اضافه‌ای به شماره ۷۰۱۷۰۱ ارسال کنید.
• استعلام چک از طریق اپلیکیشن‌های موبایل: در اپلیکیشن‌های موبایل مانند ساد ۲۴ یا آپ می‌توانید با وارد کردن شناسه ۱۶ رقمی یا اسکن بارکد چک، از وضعیت برگه چک خود استعلام بگیرید.

در بعضی از روش‌های استعلام چک، نتیجه نهایی با استفاده از یک رنگ به شما نمایش داده می‌شود. وضعیت‌های مختلف چک عبارت‌اند از:

• سفید: صادرکننده چک سابقه چک برگشتی ندارد یا در صورت وجود سابقه، همه آن‌ها را رفع کرده است.
• زرد: صادرکننده چک فقط یک چک برگشتی یا حداکثر ۵ میلیون تومان تعهد برگشتی دارد.
• نارنجی: صادرکننده چک ۲ تا ۴ مورد چک برگشتی یا حداکثر ۲۰ میلیون تومان تعهد برگشتی دارد.
• قهوه‌ای: فرد صادرکننده ۵ تا ۱۰ چک برگشتی یا حداکثر ۵۰ میلیون تومان تعهد برگشتی دارد.
• قرمز: صادرکننده چک بیشتر از ۱۰ فقره چک برگشتی دارد یا متعهد به پرداخت بیش از ۵۰ میلیون تومان است.

شما به‌عنوان دارنده حق دارید بعد از استعلام چک، آن را تأیید یا رد کنید. طبیعی است که قبول چک از افرادی با وضعیت‌های زرد، نارنجی، قهوه‌ای و قرمز ریسک‌هایی دارد که باید به آن‌ها توجه کنید.

برای استعلام چک صیاد از تمام روش‌هایی که برای ثبت چک نام بردیم قادر به استفاده هستید. اما راه آسان‌تری نیز و جود دارد و آن هم استفاده از USSD کد سامانه صیاد یا همان استعلام به وسیله پیامک است. برای این کار کافی است کد 16 رقمی ثبت شده روی برگه چک را بدون درج هرگونه کلمه یا حرف اضافه به شماره 701701 پیامک کنید. وضعیت چک با 5 حالت سفید، زرد، نارنجی، قرمز و قهوه‌ای اعلام خواد شد.

تکلیف چک‌ ثبت‌ نشده در سامانه صیاد (اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد)

یکی از قوانین جدید چک که در سال 1401 تصویب شد، قانون تعیین تکلیف جدید برای چک‌های ثبت‌ نشده در سامانه صیاد است. بر اساس این قانون، ذی نفعان چک میتوانند “اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد” را برای چک هایی که در سامانه صیاد ثبت نشده اند را از بانکها دریافت کنند.

بر اساس اطلاع رسانی خبرگزاری های رسمی، در بخشنامه شماره 117533 مورخ 1401.5.11 بانک مرکزی امده است؛ این اعلامیه بدون درج «کد رهگیری» و در قالب و شکلی متمایز از گواهی‌نامه‌های مرسوم عدم پرداخت چک است و صرفاً مؤید و متضمن عدم امکان اقدام بر روی چک به دلیل ثبت نشدن چک در سامانه صیاد است.

لازم به ذرک است که تسویه چک هایی که از ابتدای سال 1400 صادر می شوند، تنها بر اساس استعلام چک از سامانه صیاد انجام میگیرد. درواقع اطلاعات ثبت شده در سامانه صیاد که شامل مبلغ، تاریخ و ذینفع چک است، باید با برگ چک تطابق داشته باشد.

بنابراین برای پیشگیری از مشکلات احتمالی، حتما در حین گرفتن چک، باید استعلام چک صیادی را از طریق روشهای گفته شده بگیرید. برای استعلام و تایید دریافت چک، میتوانید از یکی از روشهای زیر استفاده کنید:

• اینترنت بانک

• موبایل بانک تمامی بانکها

• اپلیکیشن های موبایل مانند آپ

• سامانه پیامکی 4040701701

• خودپردازها

• کیوسک های بانکی

• شعب بانکی

روش انتقال چک صیادی چگونه است؟

اگر می‌خواستید چک‌های سنتی را انتقال دهید می‌توانستید با پشت‌نویسی این کار را انجام دهید. اما در قانون جدید برای این کار باید کد یکتای چک و شماره ملی کسی که می‌خواهید چک را به او انتقال دهید را در سامانه صیاد ثبت کند. سپس تحویل‌گیرنده چک باید بعد از دریافت لاشه چک وارد سامانه صیاد شود و دریافت چک را تأیید کند. بعد از طی این مراحل، چک به فرد دیگری انتقال پیدا می‌کند.

چگونه چک صیادی را برگشت بزنم؟

فرایند برگشت زدن چک به دلیل خالی بودن حساب صادرکننده چک یا ناکافی بودن موجودی، در مورد چک‌های صیادی با چک‌های سنتی تفاوت زیادی دارد. اگر چک صیادی دریافت کردید و در حساب صادرکننده پول به اندازه کافی نبود می‌توانید از بانک درخواست کنید به هر میزان که در حساب‌جاری صادرکننده پول هست به شما بابت بخشی از مبلغ چک پرداخت شود. پس از آن، مبلغ باقی‌مانده از همه حساب‌های انفرادی صادرکننده چک در آن بانک قابل برداشت است.

در صورتی که در سایر حساب‌های صادر کنند چک در همان بانک به اندازه مبلغ چک پول وجود نداشت آنگاه دارنده چک می‌تواند از بانک درخواست گواهی عدم پرداخت کند و پس از مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی و ثبت شکایت، درخواست صدور اجرائیه بدهد.

پس از ارجاع پرونده به دادگاه، در صورتی که در متن چک به “وصول مبلغ چک به شروطی” یا “بابت ضمانت” اشاره‌ای نشده باشد آنگاه قاضی برای صادرکننده چک اجرائیه صادر می‌کند.

طبق قانون 24 ساعت پس از دریافت اجرائیه، تمام حساب‌های صادرکننده چک در تمامی بانک‌ها و مؤسسات به‌اندازه مبلغی که کفاف پرداخت مبلغ چک را بدهد مسدود می‌شوند. اگر تا ۱۰ روز مبلغ چک تسویه نشود، صادرکننده چک مشمول قانون محکومیت‌های مالی خواهد شد؛ این یعنی امکان توقیف اموال و دریافت حکم جلب به وجود می‌آید.

برگشت خوردن چک صیاد چه عواقبی دارد؟

قانون جدید چک برای کسانی که چک برگشتی دارند و آن را رفع سوءاثر نکرده‌اند، عواقب سنگینی را در نظر گرفته است. در قسمت پایین به این عواقب اشاره کرده‌ایم:

• هیچ چکی در سامانه صیاد نمی‌تواند ثبت کند.
• امکان افتتاح حساب بانکی و دریافت کارت بانکی (حتی کارت هدیه) را نخواهد داشت.
• هیچ‌گونه تسهیلات بانکی نمی‌تواند دریافت کند.
• از گشایش اعتبار اسنادی ارزی و ریالی برای این افراد ممانعت می‌شود.

خلاصه مطلب

در این مطلب به بررسی کامل چک صیادی پرداختیم. در ابتدا به سوال چک صیادی چیست و چه مزایای دارد، اشاره کردیم. بعد از آن روش استعلام چک صیادی را به صورت مرحله به مرحله و تصویری آموزش دادیم.

در نهایت به قانون جدید چک 1401 در خصوص چک های صیادی، مبنی بر اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد اشاره کردیم. امیدواریم که پاسخ سوالات خود را در این خصوص پیدا کرده باشید.