گرفتن مرخصی یکی از چالش‌های همیشگی میان کارگران و کارفرمایان است. بیماری و بروز اتفاقات ناگوار همیشه می‌توانند همه ما را غافل‌گیر کنند. گاهی شدت یا نوع چنین اتفاقاتی به نحوی است که عملکرد افراد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد یا حتی آن‌ها را از کار باز می‌دارد. در چنین شرایطی اگر قانون درستی وجود نداشت، احتمال اخراج کارگر افزایش پیدا می‌کرد. قانون مرخصی استعلاجی همان راه نجات کارگران و کارفرمایان است. سوال اصلی اینجاست که مرخصی استعلاجی چیست و چه کمکی به کارگر می‌کند؟ در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا به همه سوالاتتان راجع به مرخصی استعلاجی پاسخ دهیم.
قسمت ۱۷۴: انواع مرخصی در قانون کار را بشناسید
منظور از مرخصی استعلاجی چیست؟
در قانون کار انواع مرخصی برای کارگران در نظر گرفته شده است. مرخصی استعلاجی را می‌توانیم یکی از مهم‌ترین مرخصی‌ها بدانیم. استعلاجی یعنی چه؟ در صورتی که نیروی کار دچار بیماری یا حادثه ناگواری شود که او را از انجام کار باز دارد، مرخصی استعلاجی کاربرد پیدا می‌کند. با گرفتن مرخصی استعلاجی فرد می‌تواند تا پایان دوره بیماری خود به استراحت بپردازد و بعد از بازیابی کامل سلامتی به سر کار برگردد.
مرخصی استعلاجی یکی از انواع مرخصی است که شامل تمامی کارمندان سازمان‌های دولتی و غیردولتی و همچنین افراد تحت پوشش تامین اجتماعی می‌شود. مطلبی که ماده 59 قانون تامین اجتماعی به آن اشاره می‌کند این است که تمامی افراد به شرط عدم توانایی اشتغال به کار مشمول دریافت این مرخصی می‌شوند. همچنین این افراد با داشتن این دو شرط، امکان دریافت غرامت را دارند:
- افراد تحت پوشش بیمه که بر اثر حوادث ناشی از کار و غیر ناشی از کار یا بیماری تحت درمان قرار گرفته باشند.
- در صورتی که بیمه‌شدگان به سبب بیماری و طبق گواهی پزشک نیاز به مراقبت و استراحت مطلق یا بستری شدن داشته باشند از شرایط استعلاجی پزشکی برخوردار هستند. همچنین این افراد باید در تاریخ اعلام بیماری مشغول به کار بوده و یا در مرخصی استحقاقی به سر برده باشند.
نوع معمول‌تر مرخصی، مرخصی استحقاقی است که براساس آن، فرد حق دارد روزهای محدودی در ماه را با توافق کارفرما کار را ترک کند. مرخصی استعلاجی جدای از مرخصی استحقاقی است؛ اما در هر دو نوع حقوق به فرد تعلق می‌گیرد. کارفرمایان برای جلوگیری از بروز مشکلات مرتبط با نیروی انسانی می‌توانند از نرم افزار حسابداری برای محاسبه تعداد روزهای مرخصی کارکنان خود کمک بگیرند.
مرخصی استعلاجی در بارداری؛ اطمینان خاطر زنان باردار و نومادران
مادر شدن حق طبیعی همه زنان است و هیچ‌کس نباید به‌خاطر ترس از دست دادن شغل یا به خطر افتادن امنیت شغلی از این لذت دست بکشد. در همین راستا قانون تامین اجتماعی ۹ ماه مرخصی استعلاجی زایمان برای افراد باردار در نظر گرفته است. برای دریافت این نوع مرخصی، فرد باید عکس شناسنامه خود، گواهی ولادت یا شناسنامه فرزند و گواهی پزشک مربوطه را در سایت تامین اجتماعی بارگذاری کند تا از مزایای مرخصی زایمان بهره‌مند شود.
محاسبه حقوق و دستمزد پرسنل را به سپیدار بسپارید
ثبت اطلاعات و محاسبه حقوق کارکنان
تهیه دیسکت‌های قانونی بیمه و مالیات
تهیه و ارسال لیست مالیات حقوق
اتصال به سیستم ورود و خروج کارکنان
تهیه دیسکت پرداخت حقوق برای تمامی بانک‌ها
بررسی مرخصی استعلاجی در قانون کار و قانون تامین اجتماعی
قانون کار و قانون تامین اجتماعی با هدف کمک به رفع مشکلات احتمالی بین کارگران و کارفرمایان به وجود آمده است. بند ۷ ماده ۲ قانون تامین اجتماعی بیماری را یک وضعیت جسمی یا روحی می‌داند که مانع کار کردن فرد است. ماده ۷۴ قانون کار مدت زمان مرخصی استعلاجی را جزو سابقه کاری فرد به حساب می‌آورد و در زمان بازنشستگی نیز آن را ملاک عمل قرار می‌دهد.
بر اساس ماده ۶۲ قانون تامین اجتماعی، در زمان مرخصی استعلاجی، فرد می‌تواند مقدار مشخصی از حقوق و دستمزد خود را دریافت کند. البته که این کار به ارائه مدارکی مانند گواهی پزشک معتمد و دفتر تامین اجتماعی نیاز دارد. کارفرمایان برای محاسبه حقوق کارکنان خود در شرایط مختلف می‌توانند از نرم افزار حقوق و دستمزد استفاده کنند.
مرخصی استعلاجی چند روز است؟
همه افراد مشمول قانون کار می‌توانند در صورت نیاز از مرخصی استعلاجی استفاده کنند. در قانون کار، هیچ محدودیتی برای تعداد روزهای مرخصی استعلاجی در نظر گرفته نشده است. در صورتی که فرد در هر نوبت به کمتر از ۷ روز استراحت نیاز داشته باشد یا تعداد روزهای مرخصی کمتر از ۱۵ روز در سال باشد، فقط تایید پزشک معالج کفایت می‌کند؛ اما برای دریافت مرخصی استعلاجی بین ۱۵ تا ۶۰ روز به تایید پزشک معتمد تامین اجتماعی نیاز خواهید داشت. در شرایط حادتر که فرد به بیش از ۶۰ روز استراحت نیاز دارد، شورای پزشکی تامین اجتماعی در مورد آن تصمیم‌گیری خواهد کرد.
حقوق و مزایا در مرخصی استعلاجی به چه صورت است؟
حالا که دانستیم مرخصی استعلاجی چیست، بهتر است به بررسی حقوق و مزایای آن بپردازیم. اگر مرخصی استعلاجی کمتر از یک سال طول بکشد، فرد از حقوق و مزایایی مانند حقوق ثابت، فوق‌العاده‌های مستمر، کمک‌هزینه‌های عائله‌مندی و اولاد و همچنین فوق‌العاده مناطق محروم برخوردار می‌شود.
در صورتی که میزان مرخصی استعلاجی از یک سال فراتر رود، حقوق و مزایای فرد فقط به پرداخت حقوق ثابت، فوق‌العاده ایثارگری و همچنین کمک‌هزینه اولاد محدود می‌شود. محاسبه حقوق و مزایا در مرخصی استعلاجی با استفاده از بهترین نرم افزار حسابداری شرکتی قابل‌انجام است.
پرداخت حقوق مرخصی استعلاجی به عهده کیست؟ تامین اجتماعی یا کارفرما؟
همه افراد به‌ازای کاری که انجام می‌دهند، پول دریافت می‌کنند؛ بنابراین درصورتی که فرد قادر به انجام کار نباشد، کارفرما موظف به پرداخت حقوق نیست. در چنین شرایطی سازمان تامین اجتماعی وظیفه پرداخت حقوق افراد را به عهده می‌گیرد. ماده‌های متعددی برای پرداخت حقوق در قانون مرخصی وزارت کار آمده است که تاحدودی از دشواری روزهای بیماری کارگران می‌کاهد. در صورتی که فرد به بیشتر از سه روز مرخصی استعلاجی نیاز داشته باشد، حقوق مرخصی استعلاجی توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت خواهد شد.
نحوه پرداخت مرخصی استعلاجی نیز به این صورت است که اگر فرد دارای همسر و یا پدر و مادر باشد و تکفل آن‌ها را برعهده داشته باشد، سه چهارم مزد او پرداخت خواهد شد. در غیر اینصورت دو سوم آخرین مزد یا حقوق روزانه برای او درنظر گرفته می‌شود. لازم به ذکر است که شخص بیمه شده فاقد تکفل افراد دیگر که با هزینه سازمان تامین خدمات درمانی بستری شده باشد، حقوقی ذکر شده برای او معادل یک دوم آخرین مزد یا حقوق روزانه است.
میزان حقوق مرخصی استعلاجی تامین اجتماعی چگونه محاسبه می‌شود؟
مهم‌ترین شرطی که برای پرداخت حقوق مرخصی استعلاجی وجود دارد این است که فرد تحت بیمه در طول مدت بیماری و استفاده از مرخصی سرکار نباشد. همچنین در این ایام مزد یا حقوقی دریافت نکند. باتوجه‌به یکسان نبودن مبلغ پرداختی همه نیروهای کار، حقوق مرخصی استعلاجی نیز برای افراد مختلف یکسان نیست. ماده ۶۲ قانون تامین اجتماعی به چگونگی محاسبه میزان حقوق در مرخصی استعلاجی می‌پردازد که حالت‌های مختلف آن عبارت‌اند از:
- همه افراد تحت پوشش بیمه که همسر، فرزند یا پدر و مادرشان تحت تکفل آن‌ها هستند، سه‌چهارم آخرین حقوق یا دستمزد روزانه خود را دریافت خواهند کرد.
- افراد بیمه‌شده‌ای که همسر، فرزند یا والدینشان تحت تکفل آن‌ها نیستند، دو سوم آخرین مزد یا حقوق روزانه خود را خواهند گرفت.
- فرد بیمه‌شده غیرمتکلفی که با هزینه سازمان تامین خدمات درمانی بستری شود، در صورت گرفتن مرخصی استعلاجی، یک‌دوم آخرین حقوق یا مزد روزانه خود را دریافت خواهد کرد.
- درصورتی که فرد بیمه‌شده با وجود بیماری در بیمارستان بستری نشود، غرامت دستمزد او از روز چهارم محاسبه و به او پرداخت خواهد شد.
هرچند تامین اجتماعی حقوق فرد بیمار را پرداخت می‌کند، اما کارفرما می‌تواند به‌صورت دلخواه بخشی از حقوق فرد را به او بپردازد.
مراحل دریافت مرخصی استعلاجی
بیمه شدگانی که شرایط فوق را داشته باشند برای دریافت غرامت دستمزد ایام بیماری ابتدا باید گواهی پزشکی مرخصی استعلاجی خود را به شعبه تامین اجتماعی ارائه کنند. سپس در مرحله بعدی گواهی مرخصی پزشکی بر حسب مدت استراحت بیمه شده توسط مراجع مربوطه تایید می‌شوند.
میزان استراحت فرد به سه دسته تقسیم می‌شود:
چنانچه مدت استراحت بیمه شده در هر نوبت از 7 روز بیشتر نباشد یا در طول سال 15 روز یا کمتر باشد تایید آن توسط پزشک معالج کافی خواهد بود.
در صورتی که مدت استراحت بیش از 15 روز در سال و کمتر از 60 روز باشد، باید به تایید پزشک معتمد سازمان برسد.
در صورتی که مدت استراحت بیمه شده از 60 روز و بیشتر در سال باشد، باید به تایید شورای پزشکی تامین اجتماعی برسد.
میزان غرامت دستمزد ایام بیماری بیمه شدگان بر اساس آخرین مزد یا حقوق روزانه آنان پیش از وقوع بیماری محاسبه می‌شود. برای دریافت این نوع غرامت بیمه شده باید اصل دفترچه درمانی و گواهی پزشکی معتبر را به شعبه سازمان تامین اجتماعی ارائه کند.
در چه صورتی حقوق مرخصی استعلاجی به فرد پرداخت نمی‌شود؟
اگر فرد بیمه‌شده دارای یکی از این سه شرط باشد بابت مرخصی استعلاجی حقوقی دریافت نخواهد کرد:
- انجام عمل زیبایی
- دریافت حقوق و مزد خود در دوران بیماری
- بیمه شده به طور کلی از کارافتاده باشد
اگر کارفرما با مرخصی استعلاجی موافقت نکند، چه کنیم؟
پرداخت حقوق در زمان مرخصی استعلاجی به عهده کارفرما نیست. بنابراین هیچ کارفرمایی حق مخالفت با مرخصی استعلاجی را ندارد. در صورت تایید پزشک معتمد یا شورای پزشکی تامین اجتماعی، فرد هیچ نیازی به تایید کارفرما برای مرخصی را ندارد. قبول نکردن مرخصی استعلاجی توسط کارفرما خلاف قانون است و از طریق سازمان تامین اجتماعی می‌توانید برای دریافت این نوع از مرخصی اقدام کنید.
گرفتن تایید از سازمان تامین اجتماعی؛ تنها راه مقابله با مخالفت کارفرمایان با مرخصی استعلاجی
نرم‌افزارهای حسابداری سپیدار سیستم؛ همراه همیشگی شرکت‌های ایرانی
در این مقاله به بررسی مرخصی استعلاجی و حقوق و مزایای آن پرداختیم. دریافت مرخصی برای کارکنان یکی از چالش‌برانگیزترین اتفاقاتی است که همه افراد می‌توانند آن را تجربه کنند. سیستم حسابداری سپیدار سیستم با محاسبه دقیق تعداد روزهای مرخصی و حقوق و مزایای فرد، بخش بزرگی از مشکلات میان کارگران و کارفرمایان را حل می‌کند. شرکت سپیدار سیستم بیش از ۱۰ سال تجربه حضور در شرکت‌های مختلف ایرانی دارد و رضایت مشتریان فراوانی را جلب کرده است. برای دریافت مشاوره و خرید نرم‌افزاری متناسب با نیازهای سازمان خود همین حالا با شماره تلفن 02181022222 تماس بگیرید.
سوالات متداول
مرخصی استعلاجی در قانون کار چند روز است؟
در قانون کار، هیچ محدودیتی برای تعداد روزهای مرخصی استعلاجی در نظر گرفته نشده است. در صورتی که فرد در هر نوبت به کمتر از ۷ روز استراحت نیاز داشته باشد یا تعداد روزهای مرخصی کمتر از ۱۵ روز در سال باشد، فقط تایید پزشک معالج کفایت می‌کند؛ اما برای دریافت مرخصی استعلاجی بین ۱۵ تا ۶۰ روز به تایید پزشک معتمد تامین اجتماعی نیاز خواهید داشت.
اگر کارفرما با مرخصی استعلاجی موافقت نکند، چه کنیم؟
پرداخت حقوق در زمان مرخصی استعلاجی به عهده کارفرما نیست. بنابراین هیچ کارفرمایی حق مخالفت با مرخصی استعلاجی را ندارد. در صورت تایید پزشک معتمد یا شورای پزشکی تامین اجتماعی، فرد هیچ نیازی به تایید کارفرما برای مرخصی را ندارد. قبول نکردن مرخصی استعلاجی توسط کارفرما خلاف قانون است و از طریق سازمان تامین اجتماعی می‌توانید برای دریافت این نوع از مرخصی اقدام کنید. گرفتن تایید از سازمان تامین اجتماعی، تنها راه مقابله با مخالفت کارفرمایان با مرخصی استعلاجی است.