پلانوگرام نوعی برنامه‌ی بصری است که چیدمان محصولات در قفسه‌ها و وسایل تجاری را در خرده فروشی‌ها تعیین می‌کند. پلانوگرام معمولاً توسط یک کارشناس چیدمان فروشگاهی یا یک عضو تیم تبلیغاتی_بازاریابی یا فروش ایجاد می‌شود.
به‌لحاظ تاریخی، پلانوگرام‌ها به‌صورت یک نمودار شماتیک یا طراحی‌شده ارائه شده‌اند اما امروزه به‌طرز فزاینده‌ای، به‌صورت دیجیتالی توزیع می‌شوند که از تبلت و تلفن همراه و تصاویر عکاسی شده استفاده می‌کنند.
در بزرگ‌ترین زنجیره‌ی خرده‌فروشی در ایالات‌متحده، پلانوگرام‌ها با هدف ایجاد سازگاری در ارائه‌ی فضاهای مناسب قفسه‌ای استفاده می‌شوند تا درعین بهبود بخشیدن چیدمان به‌لحاظ بصری، پیشنهاداتی نیز برای ست‌کردن محصولات و چیدن آن‌ها روی قفسه‌ها ارائه دهند.
هدف نهایی یک پلانوگرام هدایت و تمرکز بر چیدمان فروشگاه‌ها است که پس از اجرایی شدن آن باید افزایش فروش خرده‌فروش‌ها را سبب شود. یک طراح چیدمان خرده‌فروشی مسئول تضمین چیدمان صحیح محصولات تولیدشده در هماهنگی با طرحی است که پلانوگرام ارائه می‌دهد.
اهمیت پلانوگرام درخرده‌فروشی
پلانوگرام نوعی طراحی فروشگاهی است که به‌منظور قراردادن محصولات به بهترین شکل ممکن استفاده می‌شود و به فروش یکنواخت و دقیق این محصولات می‌انجامد. پلانوگرام‌ها تضمین می‌کنند که تفکر و برنامه‌ریزی درنهایت منجر به طراحی، چیدمان و اختصاص فضاهای قفسه‌ای مناسب برای محصولات خواهند شد.
هدف یک پلانوگرام اطمینان بخشیدن به این موضوع است که یک فروشگاه خرده‌فروشی بتواند به حداکثر فروش محصولاتی برسد که ارائه می‌دهد. پلانوگرام‌ها دستورالعمل‌های خاصی را برای کارکنان جهت حفظ کارهایی از قبیل سازماندهی مجدد و بازاریابی ارائه می‌دهند.
هم مشتریان و هم کارکنان فروشگاه نیاز دارند ازمحل دقیق محصولات خبر داشته باشند تا بتوانند به‌راحتی آن‌ها را پیدا و خریداری کنند.
پلانوگرام‌ها به‌طورخاص برای بزرگ‌ترین زنجیره‌های خرده‌فروشی اهمیت دارند که صدها و گاهی، هزاران مکان فیزیکی برای جای دادن اشیا در خود دارند. هر فروشگاه با استفاده از یک پلانوگرام می‌تواند یک طرح بسیار مشابه با استراتژی‌های تجاری سفارشی داشته باشد که نمایانگر ترجیح‌های محلی و منطقه‌ای است.
پلانوگرام‌ها می‌توانند با استفاده از یک برنامه‌ی مجسم و بصری به بهبود فروش فروشگاه شما کمک کنند و محصولات را به‌گونه‌ای نمایش دهند که الهام‌بخش مشتریان برای خرید باشد.
اگر یک مشتری برای خرید محصولی وارد فروشگاهی با قیمت مناسب شود که از یک پلانوگرام دقیق استفاده می‌کند، این امر می‌تواند وی را به خرید محصولات اضافی ترغیب کند؛محصولاتی که مغازه‌دار حتی نمی‌داند مشتری به آن‌ها نیاز داشته یا درخواست دارد.
به‌طور مشابه، مشتریانی که برای خرید یک محصول خاص وارد یک فروشگاه می‌شوند، گزینه‌‍‌ها و انتخاب‌هایی را خواهند یافت که می‌تواند به خرید بیشتر یا خارج از نیاز منجر شود.
زمان تغییر پلانوگرام‌های فروشگاه‌ها
پلانوگرام‌ها به‌طورکلی در زنجیره خرده‌فروشی‌های بزرگ دست‌کم یک‌بار در هر سه ماه و با تفییر فصل عوض می‌شوند تا به ترکیب محصول تبدیل شوند. پلانوگرام جدید نیز می‌تواند به‌منظور نمایش محصولات جدید ارائه شود تا محصولات را در طول کمپین تبلیغاتی درکانون توجه قرار دهد.
اغلب پلانوگرام‌های مختلف در مکان‌های مختلف فروشگاه‌ها آزمایش می‌شوند تا بهترین نوع چیدمان را ارائه دهند و سپس در تمام فروشگاه‌ها توزیع و اجرا شوند. به‌طور کلی، زمانی‌که پلانوگرام فعلی یک فروشگاه، خریداران را به خرید یا انگیزه‌‌ی خرید ترغیب نکند، باید به‌روزرسانی شود.
چگونگی طراحی پلانوگرام‌ها
برای ایجاد یک پلانوگرام، شما معمولاً با مجموعه‌ای از نرم‌افزارها کار می‌کنید و انتخاب‌های زیادی دارید تا از میان آن‌ها انتخاب کنید. این مجموعه‌ی نرم‌افزاری، دارای یک طرح برای فروشگاه شما است که روی آن چاپ شده است.
در این طرح، شما یا کامپیوترتان، محصولات را در جایی قرار می‌دهید که به آن تعلق دارند. محصولات بر روی نقشه مشخص می‌شوند به‌طوری که کسانی که فروشگاه را می‌چینند به راحتی بتوانند آن‌چه را که می‌خواهند، بیابند.
چه کسانی پلانوگرام را طراحی می‌کنند
در زنجیره خرده‌فروشی‌های کوچک به‌طور معمول، مدیریت و کارکنان مدیریت، پلانوگرام‌ها را طراحی و ایجاد می‌کنند را ایجاد می‌کنند که انبارداری و صندوقداری را برعهده دارند.
درخرده‌فروشی‌های بزرگ‌تر نیز پلانوگرام‌ها توسط یک تیم محلی و منطقه‌ای ایجاد می‌شوند. مدیران فروشگاهی و کارشناسان چیدمان، قادر به ارائه‌ی اطلاعات ارزشمند در مورد اجرای عملی یک پلانوگرام و پاسخ مشتری به آن خواهند بود.
کارشناسان چیدمان و تحلیل‌گران فروش اغلب از نوعی ورودی در سطح ذخیره‌سازی استفاده می‌کنند که همراستا با آمار فروش و موجودی فروشگاه است تا با استراتژی‌های تجاری تطابق داشته باشد و درنهایت در پلانوگرام جدید آن فروشگاه نشان داده شود.
بسیاری می‌پندارند پلانوگرام غیرواقعی است؛ چراکه برای اجرا به توسعه نیازدارد. نرم‌افزارهای بسیاری وجود دارند که می‌توانند در طراحی پلانوگرام‌ها به کارگرفته شوند. اقداماتی که به ایجاد پلانوگرام منتهی می‌شوند ازاین‌رو با ارزش هستند که فضاهای فروش را تا حداکثر ممکن بهینه می‌سازند و از کارکنان فروش در همه‌ی سطوح اجرایی با بهره‌مندی از یک استراتژی مفید تجاری حمایت می‌کنند.
همچنین بخوانید: صندوق فروشگاهی چیست؟