سهام چیست؟ انواع سهام و ویژگی های هر یک را بشناسید

هر روز که می گذرد بازار بورس داغ و داغ تر می شود و صحبت ها در مورد آن بیشتر شنیده می شوند. این روزها هر ایرانی یک فعال بورسی محسوب می شود و لازم است که دانش کافی در این زمینه وجود داشته باشد. فعالیت در این بازار داغ نیازمند این است که همه با مفاهیم پایه و مهم این موضوع آشنایی کافی داشته باشند. در مقالات قبل در مورد موضوعاتی مثل اوراق بهادار و حقوق صاحبان سهام صحبت کردیم، اما لازم دانستیم در مورد سهام توضیحات کاملی ارائه دهیم تا با این موضوع آشنایی کافی داشته باشید.

تا پایان این مقاله علاوه بر اینکه به تعریف سهام می پردازیم انواع سهام را معرفی می کنیم و در مورد هریک توضیحات کافی ارائه می کنیم.

تعریف سهام چیست؟

فرض کنید ارزش سرمایه های یک شرکت را به هزار بخش مساوی تقسیم کنیم. در این صورت هر بخش از این شرکت به یک سهم تبدیل خواهد شد. به هر کدام از این بخش های مساوی سهم و به مجموعه ای از آن سهام می گوییم. حالا هر شخصی می تواند تعدادی از این بخش ها را که سهام این شرکت هستند خریداری کند و درصدی از مالکیت این شرکت سهامی را به دست بیاورد.

راستی اگر به موضوعات مربوط به حسابداری علاقه مند هستید و میخواهید در مورد ترازنامه اطلاعات بیشتری کسب کنید مقاله ترازنامه چیست را از دست ندهید.

کسانی که سهام شرکت های سهامی را می خرند، مانند مالک یک شرکت معمولی در تعهدات، منافع و ضررهای آن شرکت شریک می شوند.

البته خرید بخشی از سهام یک شرکت سهامی نمی تواند باعث شود که خریدار سهام ادعایی در مورد دارایی های آن شرکت داشته باشد، اما می تواند ادعا کند که به اندازه سهام خریداری کرده حق و حقوقی از شرکت سهامی مورد نظر دارد.

داشتن حق و حقوق به این معنی است که دارنده سهام یک شرکت سهامی می تواند از منافع شرکت بهره ببرد، در مجمع عمومی صاحبان سهام رای دهد و در صورتی که شرکت منحل شود در دارایی آن سهیم است.

انواع سهام را می شناسید؟

همانطور که در مقاله اوراق بهادار نیز توضیح دادیم، سهام در سراسر دنیا تنها 2 نوع دارد که در کشور ما تنها یک مورد آن به عموم عرضه می شود و در بورس تهران شما تنها می توانید سهام عادی خریداری کنید اما در دروس آکادمیک دانشگاه های ایران (در رشته های مدیریت و حسابداری) در مورد هر 2 نوع آن تدریس صورت می گیرد.

1. سهام عادی
2. سهام ممتاز

البته سهام از جنبه های مختلف تقسیم بندی های گوناگونی دارد که در ادامه به آن ها نیز می پردازیم، اما مهمترین دسته بندی انواع سهام همین تقسیم بندی است. تقسیم بندی سهام به دو سهام عادی و ممتاز در واقع دسته بندی کردن سهام از نظر حقوقی است که صاحب سهم نسبت به سهم خود از شرکت سهامی دارد. متوجه نشدید؟ بیشتر توضیح می دهیم.

سهام عادی چیست؟

زمانی که شما سهام عادی (Common Shares) یک شرکت را خریداری می کنید، به این معنی است که با قوانین سهام عادی نسبت به شرکت سهامی دارای حقوقی هستید. طبق قوانین سهام عادی، شما صاحب بخشی از مالکیت شرکت هستید و به میزان سهمی که از شرکت دارید در سود و زیان آن شریک خواهید بود.

شرکت های سهامی با استفاده از فروش سهام عادی می توانند تامین سرمایه کنند. به این سرمایه، سرمایه سهمی گفته می شود. البته در اساسنامه هر شرکت سهامی معمولا میزان مجازی برای فروش سهام و کسب سرمایه مشخص می شود و هیچ شرکتی نمی تواند بیشتر از مقدار مجاز تعیین شده سهام بفروشد و سرمایه جذب کند، مگراینکه راه و روش قانونی آن را طی کرده باشد.

سهام ممتاز چیست؟

سهام ممتاز که در زبان انگلیسی با عنوان Preferred Shares توصیف می شود، نوع دوم سهام است که همانطور که توضیح دادیم در کشور ما عرضه نمی شود.

این سهام برخی از ویژگی های سهام عادی را دارد و در برخی ویژگی ها با سهام عادی متفاوت است. مهمترین مسائلی که در مورد سهام ممتاز نسبت به سهام عادی تفاوت دارد، مربوط به زمانی است که شرکت سهامی منحل شود.

ویژگی های سهام ممتاز – تفاوت سهام ممتاز و سهام عادی چیست؟

طبق قانون، در صورتی که یک شرکت سهامی منحل شود و قرار باشد دارایی های باقیمانده شرکت میان صاحبان سهام توزیع شود، حق تقدم توزیع حق و حقوق با دارندگان سهام ممتاز است.

البته این توضیحات کاربردی در ایران ندارد، اما داشتن اطلاعات در مورد آن خالی از لطف نیست.

علاوه بر امتیاز بالا، سود ممتاز امتیازات دیگری هم دارد. یک مورد دیگر این است که صاحبان سهام ممتاز در دریافت سود نیز اولویت دارند؛ به این معنی که ابتدا باید سود سال جاری و سالهای گذشته دارندگان سهام ممتاز پرداخت شود و سپس سود دارندگان سهام عادی تقسیم می شود. البته سهام ممتاز در برخی موارد قابلیت تبدیل شدن به سهام عادی را هم دارد.

سود سهام ممتاز به طور ثابت پرداخت می شود و در صورتی که شرکت مدتی نتواند سود ممتاز را پرداخت کند، این سود انباشته می شود و در سال های بعدی پرداخت خواهد شد.

البته سهام ممتاز تفاوت های دیگری هم با سهام عادی دارد که ممکن است از معایب آن به شمار رود. برای مثال در بسیاری از موارد دارنده سهام ممتاز حق رای ندارد، اما در صورتی که سود سهام وی پرداخت نشده باشد ممکن است دارای حق رای نیز باشد.

ورقه سهم چیست؟

هر شخصی که سهامی از یک شرکت سهامی خریداری می کند، ورقه ای دریافت می کند که نشان دهنده مالکیت او بر مقدار مشخصی از سهام است. این ورقه سندی قابل معامله و دارای ارزش است. ورقه یا برگه سهام شامل اطلاعاتی همچون نام شرکت، شماره ثبت شرکت، نام و مشخصات صاحب سهام و مبلغ اسمی سهام خریداری شده است.

انواع سهام از نظر شکل

تقسیم بندی دیگر سهام از نظر شکل سهم است. سهم از نظر شکل به دو دسته تقسیم می شود:

1. سهام با نام: سهام با نام به سهامی گفته می شود که نام مالک آن در ورقه سهام یا همان برگه سهام ذکر شده و در دفتر سهام شرکت نیز ثبت شده است. در این صورت شرکت از هویت صاحب سهام آگاه خواهد بود. این سهام تنها به نام صاحب آن است و برای انتقال آن به شخص دیگر باید تشریفات قانونی طی شود.
2. سهام بی نام: در مقابل آن سهام بی نام قرار دارد که در این مدل سهام، نام و اطلاعاتی از صاحب سهام در برگه یا در دفتر سهام شرکت ثبت نشده است. مالکیت این سهام به نام شخص خاصی نیست و هرکس که حامل آن باشد مالک آن نیز هست. بنابراین این نوع سهام یک سند تجاری است که تابع قوانین اسناد مالی در وجه حامل است.

انواع سهام از نظر ماهیت

در پایان بد نیست به یک نوع دیگر در دسته بندی انواع سهام اشاره کنیم. در این نوع طبقه بندی سهام به دو دسته سهام نقدی و غیر نقدی تقسیم می شود.

پیشنهاد می کنیم مقاله صورت جریان وجوه نقد که از بهترین مقالات حسابداری در مجله سپیدارسیستم محسوب می شود را نیز از دست ندهید.