به گفته مسئولان سازمان امور مالیاتی، در سال ۱۳۹۹، تعداد ۱۰۰ هزار پرونده جرایم مالیاتی در کشور ثبت شده که نشان‌دهنده افزایش ۲۰ درصدی نسبت به سال قبل است. برخی از کارشناسان معتقدند، این آمار فقط نمایان‌گر بخشی از واقعیت بوده و جرایم مالیاتی در ایران بسیار بیشتر از این میزان است.
به‌نظر شما چرا جرایم مالیاتی در ایران رواج دارد؟ چه عواملی باعث می‌شود که برخی از مودیان مالیاتی تکالیف خود را نادیده بگیرند یا تخلف کنند؟ چه راه‌حل‌هایی برای جلوگیری از جرایم مالیاتی و افزایش اراده پرداخت مالیات وجود دارد؟ در ادامه این مقاله به این موضوعات می‌پردازیم. امیدواریم با خواندن این مقاله، اطلاعات جدیدی درباره جرایم مالیاتی و راهکارهای مقابله با آن به دست آورید.
جرایم مالیاتی چیست؟
جرایم مالیاتی به تخلفاتی گفته می‌شود که در نتیجه فرار یا اجتناب از پرداخت مالیات به وجود می‌آیند. این جرایم ممکن است شامل ترک فعل مانند عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی، اقدامات فریبکارانه مانند ارائه اطلاعات نادرست، و فرار مالیاتی از طریق پنهان کردن درآمد یا دارایی‌ها باشند. جرایم مالیاتی نه‌تنها به اقتصاد کشور آسیب می‌زنند بلکه به اعتماد عمومی نیز لطمه وارد می‌کنند.در این راستا، مفاصا حساب مالیاتی اهمیت ویژه‌ای دارد. مفاصا حساب به معنای تعیین و تصفیه حساب نهایی مالیاتی مودی با سازمان مالیاتی است. این فرایند به تعیین دقیق مالیات قابل پرداخت یا برگشتی کمک می‌کند و در کاهش اختلافات و جلوگیری از جرایم مالیاتی موثر است. بنابراین، مفاصا حساب به‌عنوان یک ابزار حیاتی در مدیریت مالیاتی و کاهش تخلفات مالیاتی شناخته می‌شود.
انواع جرایم مالیاتی؛ از عملکردی تا جرایم موضوعی
جرایم مالیاتی به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ جرایم مالیات موضوعی و جرایم مالیات عملکردی. جرایم مالیات موضوعی به تخلفاتی مربوط می‌شود که در زمینه موضوعات مالیاتی خاص رخ می‌دهند، مانند فرار مالیاتی در مورد مالیات بر درآمد. جرایم مالیات عملکردی اشاره به تخلفاتی دارد که در فرایند اجرای مقررات مالیاتی صورت می‌گیرد، مانند عدم ارائه اظهارنامه. در این زمینه، سامانه مودیان سپیدار نقش مهمی در شفاف‌سازی و کنترل این جرایم ایفا می‌کند. در ادامه، به بررسی بیشتر هر یک از این جرایم و نحوه بخشودگی آن‌ها خواهیم پرداخت.
جرایم مالیاتی عملکردی
جرایم مالیاتی که مربوط به انجام ندادن تکالیف مالیاتی هستند، شامل مواردی مانند: تسلیم نکردن اظهارنامه، پرداخت نشدن به‌موقع مالیات، کتمان درآمد واقعی و برآورد هزینه‌های غیرواقعی می‌شود. این جرایم تاثیر قابل‌توجهی بر مالیات عملکرد مودیان مالیاتی دارد. در قوانین مالیاتی، میزان بخشودگی جرایم براساس سال یا دوره عملکرد مالیاتی متفاوت است. به‌عنوان‌مثال: در سال ۱۴۰۰، درصورتی‌که مودیان مالیاتی بدهی خود را پرداخت کنند یا ترتیبی برای پرداخت آن بدهند، امکان بخشودگی تا حداکثر ۱۰۰ درصد از جرایم مالیاتی وجود دارد.
این سیاست‌های بخشودگی باهدف تشویق مودیان به پرداخت به‌موقع و صادقانه مالیات‌های خود اجرا می‌شوند. بخشودگی جرایم به مودیان کمک می‌کند تا بدهی‌های مالیاتی خود را بدون نگرانی از جرایم سنگین مدیریت کنند. این رویکرد نه‌تنها به بهبود روابط بین مودیان و سازمان‌های مالیاتی کمک می‌کند، بلکه به افزایش درآمدهای دولتی و کاهش فرار مالیاتی نیز منجر می‌شود. همچنین، این بخشودگی‌ها می‌توانند به‌عنوان ابزاری برای بهبود شفافیت و اعتماد به‌نظام مالیاتی عمل کنند.
جرایم مالیاتی موضوعی؛ تخلف در موضوعات خاص مالیاتی
جرایم مالیاتی که شامل تخلفاتی در موضوعات خاصی مانند مالیات بر ارزش‌افزوده، مالیات بر املاک، مالیات بر ارث و وصیت و مالیات بر تراکنش‌های بانکی می‌شوند، یکی از موضوعات مهم در حوزه حسابداری مالیاتی است. این جرایم باتوجه‌به شرایط مختلف، میزان بخشودگی متفاوتی دارند.
برای مثال: برای جرایم موضوع ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم، درصورتی‌که فرد مشمول مالیات نبوده است و نسبت به پرداخت یا ترتیب پرداخت کلیه بدهی‌های قطعی‌شده سال مربوط اقدام کرده باشد، تا ۱۰۰ درصد از جرایم مالیاتی او قابل‌بخشش می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که چگونه قوانین مالیاتی بر حسب شرایط متفاوت هستند و چگونه تاثیر قابل‌توجهی روی وضعیت مالیاتی فرد دارند.
همچنین آموزش حسابداری مالیاتی به افراد در فهم بهتر قوانین مالیاتی و کاهش میزان مالیاتی که باید بپردازند، کمک می‌کند. این آموزش شامل موضوعاتی مانند تعریف مالیات، انواع مالیات، چگونگی محاسبه مالیات و نحوه پرداخت مالیات هستند. همچنین، شامل مواردی چون بررسی جرایم مالیاتی و نحوه بخشودگی آن‌ها نیز می‌شود.
شرایط بخشودگی جرایم مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی
در مورد بخشودگی جرایم مالیاتی، سازمان امور مالیاتی کشور به مناسبت دهه مبارک فجر و در راستای تکریم مودیان مالیاتی، بخشودگی جرایم مالیاتی تا سقف ۵ میلیارد ریال برای اشخاص حقیقی و ۲۰ میلیارد ریال برای اشخاص حقوقی اعلام کرده است. این بخشودگی شامل جرایم مالیات و عوارض قابل بخشش هر سال/دوره برای مؤدیانی است که نسبت به پرداخت بدهی سال یا دوره مربوط تا آخر بهمن ماه سال‌جاری اقدام نمایند.
جدول زیر خلاصه‌ای از انواع جرایم مالیاتی، درصد مالی جرایم و شرایط بخشودگی آن‌ها در سال ۱۴۰۲ را نشان می‌دهد:
| نوع جرم مالیاتی | درصد مالی جرم | شرایط بخشودگی |
| جرایم مالیات و عوارض قابل بخشش (اشخاص حقیقی) | ۱۰ تا ۱۰۰ درصد | پرداخت بدهی مالیاتی و عوارض تا آخر بهمن ماه سال‌جاری تا سقف پنج میلیارد ریال |
| جرایم مالیات و عوارض قابل بخشش (اشخاص حقوقی) | ۱۰ تا ۱۰۰ درصد | پرداخت بدهی مالیاتی و عوارض تا آخر بهمن ماه سال‌جاری تا سقف بیست میلیارد ریال |
| جرایم مالیات و عوارض ارزش افزوده قطعی شده | ۱۰ تا ۱۰۰ درصد | عدم اعتراض یا انصراف از اعتراض و پرداخت یا ترتیب پرداخت مالیات و عوارض تا شش ماه از تاریخ ابلاغ بخشودگی تا میزان صد درصد |
مهم‌ترین جرایم مالیاتی در ایران؛ بیشترین تعداد و میزان تخلف
جرایم مالیاتی در ایران شامل تخلفات متعددی است. از جمله مهم‌ترین این تخلفات که بیشترین تعداد آماری را به نام خود دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تسلیم نکردن اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر
- پرداخت نکردن مالیات قطعی و ابرازی در موعد مقرر
- کتمان درآمد حاصل از فعالیت‌های اقتصادی
- برآورد هزینه‌های غیرواقعی یا غیرمجاز
- ارسال نکردن اطلاعات و مدارک مالیاتی درخواستی
- انجام ندادن تکالیف مالیات بر ارزش‌افزوده مانند صدور فاکتور، ثبت تراکنش‌ها و پرداخت مالیات
- پرداخت نکردن مالیات بر املاک و مالیات بر ارث و وصیت
- اعلام نکردن تراکنش‌های بانکی به سازمان امور مالیاتی
در جدول زیر درصد جریمه هر تخلف مالیاتی به‌همراه درصد جریمه و شرط بخشش هرکدام را آورده‌ایم:
| نوع جرم مالیاتی | درصد جریمه | شرایط بخشودگی |
| تسلیم نکردن اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر | ۲۰ درصد | ارائه اظهارنامه در زمان تمدید شده و پرداخت جریمه |
| پرداخت نکردن مالیات قطعی و ابرازی در موعد مقرر | ۱۰ درصد | پرداخت کامل مالیات و جریمه قبل از تاریخ تعیین شده |
| کتمان درآمد حاصل از فعالیت‌های اقتصادی | ۵۰ درصد | اصلاح اظهارنامه و پرداخت مالیات و جریمه |
| برآورد هزینه‌های غیرواقعی یا غیرمجاز | ۵۰ درصد | اصلاح اظهارنامه و پرداخت مالیات و جریمه |
| ارسال نکردن اطلاعات و مدارک مالیاتی درخواستی | ۱۰ درصد | ارسال اطلاعات و مدارک مالیاتی و پرداخت جریمه تا آخر بهمن ماه سال‌جاری |
| انجام ندادن تکالیف مالیات بر ارزش‌افزوده مانند صدور فاکتور، ثبت تراکنش‌ها و پرداخت مالیات | ۱۰ تا ۱۰۰ درصد | عدم اعتراض یا انصراف از اعتراض و پرداخت یا ترتیب پرداخت مالیات و عوارض تا شش ماه از تاریخ ابلاغ بخشودگی تا میزان صد درصد |
| پرداخت نکردن مالیات بر املاک و مالیات بر ارث و وصیت | ۱۰ تا ۱۰۰ درصد | پرداخت بدهی مالیاتی و عوارض و جریمه تا آخر بهمن ماه سال‌جاری |
| اعلام نکردن تراکنش‌های بانکی به سازمان امور مالیاتی | ۲۰ درصد | اعلام تراکنش‌های بانکی و پرداخت جریمه تا آخر بهمن ماه سال‌جاری |
آگاهی از جرایم مالیاتی و نحوه مدیریت آن‌ها برای هر فردی که در حوزه مالی فعالیت می‌کند، ضروری است. با استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری مانند برنامه حسابداری دشت، می‌توان به مدیریت بهتر مالیات‌ها و کاهش تخلفات مالیاتی در فروشگاه‌ها کمک کرد.
استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری پیشرفته برای جلوگیری از جرایم مالیاتی
در این مقاله به بررسی کامل انواع جرایم مالیاتی و بخشودگی آن‌ها همراه با بررسی بیشترین آمار جرایم پرداختیم. جرایم مالیاتی یکی از مشکلات جدی در حوزه مالیاتی هستند که منجر‌به ازدست‌رفتن درآمدهای دولتی، کاهش اعتماد عمومی و ناکارآمدی اقتصادی می‌شوند. برای جلوگیری از این جرایم، لازم است که مودیان مالیاتی از قوانین‌ومقررات مالیاتی آگاه باشند و تکالیف خود را به‌درستی انجام دهند.
با استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری مالیاتی، می‌توانید از سهولت و دقت بیشتر در انجام تکالیف مالیاتی برخوردار شوید و احتمال بروز خطا و تخلف را کاهش دهید. همچنین، می‌توانید از جرایم مالیاتی جلوگیری کنید و در صورت وجود، از بخشودگی آن‌ها بهره ببرید. بنابراین، توصیه می‌شود که از این نرم‌افزارها به‌عنوان یک ابزار کارآمد و مفید در حسابداری مالیاتی استفاده کنید. در صورت نیاز به مشاوره بیشتر با کارشناسان ما در ارتباط باشید.